Νησιά του Αιγαίου: Από πού πήραν το όνομά τους...(2)

Αγαθονήσι: Αυτός ο παρθένος τόπος κατοικείται από την αρχαιότητα. Είχε διάφορες ονομασίες, μέχρι τη σημερινή, η οποία υποδηλώνει την καλοσύνη των κατοίκων του.

Αγαθονήσι

 Στα αρχαία χρόνια λεγόταν Υετούσσα, Τραγαία και Τραγιά και αργότερα Γάϊδαρος και Γαϊδουρονήσι, από το σχήμα του που μοιάζει με καλπάζοντα γάϊδαρο.

Αμοργός: Η Αμοργός πήρε το όνομά της από το εξαιρετικό λινάρι που φύτρωνε στη γή της. Μ' αυτό έφτιαχναν την αμοργίδα, ένα λεπτό διάφανο λινό, με το οποίο ύφαιναν τα περίφημα αμοργινά ιμάτια, πιο ονομαστά από τα οποία ήταν οι χιτώνες. Αυτό το λινάρι ήταν ό,τι έπρεπε για τον ιδρώτα, γι' αυτό και εκ της αμοργίδος προήλθε το ρήμα ομόργνυμι=σφουγγίζω τον ιδρώτα μου. Η ρίζα της αμοργίδος είναι η μαργ- (>μαργαριτάρι κ.ά.) Κατ' άλλη εκδοχή, η Αμοργός ονοματίστηκε από το ρήμα αμέργω (>αρμέγω) = δρέπω, κόβω (το λινάρι). Αμόργη (> αμούργη, αμούργα, μούργα) επίσης στα αρχαία ελληνικά σημαίνει μούργα ελαίου. Με ένα μίγμα κεριού και αμόργης ή πίσσας καλαφάτιζαν τα πλοία και άλειφαν πινακίδες γραφής. 

Η νήσος αναφέρεται και ως Βεγιαλίς (<Αιγιάλη), Καρκησία, Μινύια, Μινώα, Παγκάλη, Πατάγη (ή Πλατάγη), Υπερία, Ψυχία και Τρίπολις (ως έχουσα τρεις πόλεις: Αρκεσίνη, Μινώα, Αιγιάλη ή Μελανία)

Άνδρος

Άνδρος: Ονομάστηκε από τον ήρωα Άνδρο (ή Ανδρέα ή Ανδριέα), τον γιο του Ανία (ή του Ευρυμάχου) και της Κρέουσας. Αυτός θεωρείται ο γενάρχης των κατοίκων της. Ήταν περίφημος μάντης. Κατοίκησε στη νήσο (την οποία του είχε χαρίσει ο Ραδάμανθυς) και κατόπιν μετέβη στο όρος της Ίδης της Τρωάδος, όπου έκτισε την Άντανδρο. Για τα πολλά νερά του το νησί, παλαιότερα ονομαζόταν Υδρούσα.


Αντίπαρος: Στην αρχαιότητα κανένα νησί δεν προσδιοριζόταν βάσει κάποιου άλλου. Όλα είχαν την αυτόνομη ονομασία τους, που αναδείκνυε την ταυτότητα και τις ιδιομορφίες τους. Η Αντίπαρος ονομαζόταν Ωλίαρος, ίσως εκ του αύλαξ > άλοξ / ωλξ / εύλαξ/ ολκάς. Η σημερινή της ονομασία χρονολογείται στον 13ο αιώνα. 

Αντίπαρος

Αρκοί: Οι Αρκοί ετυμολογούνται εκ του ρήματος αρκέω = αποκρούω, αμύνομαι, υποστηρίζω, γιατί λειτουργούσαν ως αμυντικά φρούρια άλλων, μεγαλύτερων νησιών.

Αρκοί

Αστυπάλαια: Η νήσος πήρε το όνομά της από τη νύμφη Αστυπάλαια, θυγατέρα του Φοίνικα και της Περιμήδης, αδελφή της Ευρώπης. Ήταν μια από τις συζύγους του θεού Ποσειδώνα, με την οποία έσμιξε και έτεκε τον Αργοναύτη και βασιλέα των Λελέγων της Σάμου, Αγκαίο, και τον βασιλέα των Μερόπων της Κω, Ευρύπυλο.
Άλλα ονόματα  με τα οποία συναντάμε τη νήσο είναι Πύρρα (= κόκκινη, από το κοκκινόχωμα της γης της), αργότερα Πυλαία (προφανώς γιατί ήταν πύλη εισόδου των ναυτικών από και προς τη Μ. Ασία). Ο V. Berard γράφει πως οι Έλληνες έδωσαν το όνομα στη νύσο Αστυπάλαια (= παλαιόν άστυ, παλαιόπολις), γιατί βρήκαν εκεί ήδη ιδρυμένη μια πόλη - εμπορικό σταθμό, χρησιμοποιούμενη από τους ναυτικούς θαλασσοπόρους του Αιγαίου (Πελασγούς, Κάρες). Αναφέρεται και ως Αστυνέα, Αστροπαλιά, Αστυπαλαία, Αστυπάλεια, Αστυπαλία, Αστυπάλυα και Αστουπαλιά.

Αστυπάλαια

Άλλη παράδοση θέλει την Αστυπάλαια να ονοματίεται από την ομώνυμη πόλη της Κω. Όταν οι κάτοικοί της εκδιώχθηκαν από τη "νήσο του Ιπποκράτους", μετοίκησαν στη νέα νήσο, την οποία και ονομάτισαν όπως την πατρίδα τους. Οι Τούρκοι, μη μπορώντας να εκφέρουν αυτή την ονομασία, την έλεγαν Αστρουπαλή. Αποκλήθηκε εκ παραφθοράς και Σταμπαλιά ή  Stampalia.

Γαύδος: Το αρχαιότατο όνομα της νήσου ήταν Ωγυγίη > Ωγυγία, το οποίο με απλή αντιμετάθεση έγινε Γωυγία > Γαυγία > Γαυδία > Γαύδος. Γι' αυτό πολλοί την ταύτισαν με το νησί της Καλυψώς. Γαύδος σημαίνει γαίας αυδή, δηλαδή φωνή της γης, σεισμός. Και πράγματι οι γεωλογικές πλάκες (Αφρικής και Ευρώπης) περνούν σχεδόν κάτω από τη Γαύδο και συγκρούονται - και άρα ενίοτε "φωνάζουν" - δεν είναι άσχετες με την παραπάνω ετυμολογία. Γαυδούσα σημαίνει ημικυκλικότητα, γαυδός ο ημικυκλικός και γαυσούμαι σημαίνει είμαι κυρτός.

Αναφέρεται και ως Κλαύδη, Κλαυδία, Κλαυδιά, Κλαύδιος, Καυδιά, Καύδος, Καυδώ, Κλαύδη, Καύδων και Κνίδος. Επί Οθωμανοκρατίας λεγόταν Γαυδονήσι, Γαύδα και Γαβούσα. 
Στα έγγραφα του τουρκικού Αρχείου Κρήτης αναφέρεται ως Μπουγάδοζ.
Οι Ενετοί τον Μεσαίωνα τη σημείωναν στους χάρτες τους με το όνομα Gozzo, Gaudos, Gavidhos.
Γυάρος: Ονομάστηκε έτσι από τη λέξη γύαλον = κύρτωμα. Σημαίνει κυρτή νήσος.  

Γυάρος

Συνεχίζεται.....