Νησιά του Αιγαίου: Από πού πήραν το όνομά τους; (3)

Είναι χαρακτηριστικό πως τα τοπωνύμια των Κυκλάδων μας παραδίδουν το πώς τα νησιά αυτά γεννήθηκαν και είναι αποθραύσματα μεγάλων σεισμών και γεωλογικών αναταράξεων που συνέβησαν κάποτε στην περιοχή.
Δήλος: Το ιερό νησί του Απόλλωνα. Η ονομασία του συνδέεται με τη μυθική γέννησι του θεού. Νησί που να έδινε γη στην άνομη γέννα της Λητώς δεν υπήρχε, αφού καμιά χώρα δεν ήθελε να έχει τις κατάρες της Ήρας. Τότε, ο Ποσειδώνας με την κοσμική τρίαινά του ανατάραξε τα νερά της θάλασσας, και μια γη, που έως τότε ήταν άδηλος (αφανέρωτη) εμφανίστηκε, δηλαδή έγινε δήλος (δηλωμένη, φανερή, ορατή). Και αυτή η νέα γη πρόσφερε καταφύγιο στην καταδιωκόμενη Λητώ, για να γεννήσει τα παιδιά του Δία.

Τα άλλα νησιά τότε, έτρεξαν γύρω της και κύκλωσαν τη γενέτειρα του Απόλλωνα (και της Αρτέμιδος) κι έτσι δημιουργήθηκαν οι Κυκλάδες. Τις Κυκλάδες και άλλα τέτοια νησαία συμπλέγματα τις αποκαλούσαν και Σποράδες, γιατί το ένα νησί είναι κοντά στο άλλο, "σαν σπέρματα καταβληθέντα". Στην αγορά των αρχαίων Αθηνών, ονομαστά ήταν τα ορτύκια της Δήλου. Άλλωστε γι' αυτόν τον λόγο η ιερά νήσος λεγόταν και Ορτυγία / Ωρτυγία. 
Άλλο όνομά της ήταν Αστερία. 

Παραλία στη Δονούσα

Δονούσα: Η Δονούσα ετυμολογείται από το ρήμα δονέω, λόγω της σεισμογένεσής της. Σημαίνει και η ταραγμένη από δίνες.
Ηρακλειά: (Ηράκλεια στα αρχαία χρόνια) είχε περίφημο ναό της Τύχης (Τυχαίον). Απ'  αυτόν σώζονται ερείπια οχυρού, εντός του οποίου βρισκόταν ο περίφημος ναός του Λοφίτου Διός. Στο νησάκι σώζονται ακόμη ερείπια πύργου οικοδομημένου με μεγάλους τετραγωνικούς λίθους, που οι ντόπιοι το λένε "κάστρο του Ηρακλή", γιατί, κατά τη φαντασία τους, μόνον αυτός θα μπορούσε να οικοδομήσει τέτοιους λίθους! 

Ηρακλειά

Στα αρχαία χρόνια, ηράκλεια λίθο ή απλώς ηράκλεια ή ηρακλεία λίθο έλεγαν τον μαγνήτη. Επίσης αναφέρεται και ένα φυτό με το όνομα ηρακλείων μήκων, ίσως η νυν λεγομένη γρατιόλη η φαρμακευτική ή η σιληνή η φυσκώδης.
Η Ηρακλειά λέγεται λαϊκά και παραφρασμένα και Αρακλειά και Ρακλειά. Στα αρχαία κείμενα αναφέρεται και ως Όνος. 
Θάσος: Η νήσος Θάσος ονομάστηκε έτσι από το θάσος/δάσος της, δηλαδή το δασύ έδαφός της. Και όντως ήταν όλη ένα πευκόδασος.

Ιστορικά ετυμολογείται από τον Θάσο, γιο του Ποσειδώνα (ή του Αγήνορος), που ήταν και ο θεμελιωτής της. Παλαιότερα λεγόταν και Αερία ή Αιθρία. Αλλά και Χρυσή, από τα πολλά χρυσωρυχεία της. Ήταν άλλωστε ονομαστή από την αρχαιότητα για τα μεταλλεία της, που ανάγονται στο 100000 π.Χ.
Θήρα: Πανέμορφο νησί των Κυκλάδων, που πριν το αποικήσει ο Λακεδαιμόνιος Θήρας, λεγόταν Καλλίστη. Ο Θήρας, γιος του Αυτεσίωνος (εκ Καδμείας Θηβών, εγγονός του Τισαμενού και απόγονος του Θερσάνδρου), ήταν αρχηγέτης των Αιγειδών στη Σπάρτη. Με Λακεδαιμονίους και Μινύες μετοίκησε στη Θήρα. 
Το όνομα αυτό, πέραν της αλήθειας της ιστορίας, συνάδει και με ένα γεωλογικό χαρακτηριστικό, αφού η ρίζα του ονόματος του νησιού είναι θηρ- από την οποία προκύπτουν οι λέξεις θηρεύω, θηρίον (=άγριο ζώο>πάνθηρ). Έτσι, πάνσοφα, πίσω από το όνομά της κρύβεται η γνώση ότι σ' αυτό το νησί κατοικεί ένα ιδιαίτερο θηρίο, που δεν είναι βέβαια άλλο από το ηφαίστειό της...

Αργότερα επί Ενετών επικράτησε το Σαντορίνη, εξαιτίας ενός μικρού εκκλησιδίου της Αγ. Ειρήνης. 
Θηρασιά: Η Θηρασία ή Θηρασιά είναι ό,τι λέει το όνομά της: ένα κομμάτι της Θήρας, αφού άσος και ασία στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ο μεγάλος τόπος (εξ ου και Ασία η ήπειρος κλπ).

Ίος: Η Ίος (ή Νιος) πήρε το όνομά της από το ίον, το άνθος της βιολέτας και του μενεξέ, που έχει ιώδες χρώμα. Και πράγματι η Ίος έχει μενεξεδένια  (ιώδη) βουνά... "Χώμα νοτισμένο από αρχαία ρέμβη" έλεγε ο Ελύτης για το χώμα της Ίου, ιερό νησί αφού εδώ ετάφη ο Όμηρος...

Άλλη ετυμολογία θέλει την Ίο να ονοματίζεται από το ιός (=δηλητήριο), επειδή το νησί, καθώς και τα παρακείμενά του, έχουν πολλά ιοβόλα φίδια.



Συνεχίζεται....