Ανάσταση - Λαμπρή -Πασχαλιά

Καμία γιορτή στο Χριστιανικό ημερολόγιο δεν είναι πλουσιότερη σε συμβολισμό από το Πάσχα. Σε αντίθεση με τη θλίψη και το πένθος που καλύπτουν τη Μεγάλη Εβδομάδα, οι ακτίνες του ανατέλλοντος Ηλίου εξαγγέλλουν την Κυριακή του Πάσχα ότι ο Χριστός, Ανέστη.

Η Ανάσταση του Χριστού είναι το μεγαλύτερο γεγονός μέσα στην Ιστορία. Είναι αυτό που διαφοροποιεί τον Χριστιανισμό από οποιαδήποτε άλλη θρησκεία. Η «Ανάσταση του Χριστού» συμβολίζει τη θέωση, τη διάβαση από το θάνατο στη ζωή, συμβολίζει την ανάσταση της δικής μας ταπεινής υπόστασης, σημαίνει την ελπίδα για τη δική μας θέωση. Μέσω της Ανάστασης αποκτά άλλο νόημα η Ζωή και ο Θάνατος. Δεν είναι πλέον ο θάνατος το τέλος της παρούσας ζωής, αλλά ο προσωρινός αποχωρισμός της ψυχής από το σώμα, σαν ένας προσωρινός ύπνος. Ο Χριστός άνοιξε τις πύλες του Άδη, αναστήθηκε και μαζί Του ανάστησε τον Αδάμ και την Εύα ελευθερώνοντάς τους από την κατάρα του προπατορικού αμαρτήματος. Αναστήθηκε και τη φθορά της φύσης τη μετάλλαξε σε αφθαρσία. Μέσω της θυσίας του, στο σταυρό των τεσσάρων στοιχείων που συνθέτουν την ύλη, πήρε πάνω του τις αμαρτίες της ανθρωπότητας και, έδωσε μια ακόμη ευκαιρία για τη σωτηρία του δικού μας πνεύματος. Μέσω του δρόμου της αγάπης και της θυσίας μας έδειξε το δρόμο για την αθανασία, για την ελευθερία του Πνεύματος.


Ο όρος Πάσχα προέρχεται από το αραμαϊκό πασ’ά και το εβραϊκό πέσαχ που σημαίνουν πέρασμα, κατά την οποία γιόρταζαν την απελευθέρωση των Ιουδαίων από τους Αιγυπτίους. Κάποιοι μελετητές έχουν προτείνει ως προέλευση του εβραϊκού όρου ξένη ετυμολογία, όπως η ασσυριακή πασαχού (πραύνω) ή η αιγυπτιακή πασ’ (ανάμνηση) ή πεσ’αχ (πλήγμα). Πάντως, η Βίβλος συσχετίζει το πέσαχ με το ρήμα πάσαχ που σημαίνει είτε «χωλαίνω», είτε «εκτελώ τελετουργικό χορό γύρω από τη θυσία», είτε μεταφορικά, «εκφεύγω», «διέρχομαι», «απαλλάσσω». Ίσως και από το ελληνικό ρήμα πάσχειν προς τιμή των παθών του Ιησού Χριστού. 
Το Πάσχα προϋπήρχε ως έθιμο στην αρχαία Αίγυπτο, όπου την άνοιξη γιόρταζαν το Πισάχ, δηλ. τη διάβαση του Ήλιου από τον ισημερινό και πιο συγκεκριμένα την εαρινή ισημερία. Από τους Αιγύπτιους πήραν οι Εβραίοι πολλά εθιμικά στοιχεία καθώς και το έθιμο του Πάσχα.

Το Πάσχα ή κοινώς «Πασχαλιά» και «Λαμπρή», είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας, όπως αντίστοιχα στους Καθολικούς είναι τα Χριστούγεννα. Γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας της 21ης Μαρτίου. Αποτελεί το γεγονός της ανάστασης του Ιησού Χριστού που πιστεύεται πως έγινε το 33 μ.Χ. Με τον όρο Πάσχα αναφερόμαστε είτε στη Μεγάλη Εβδομάδα μέχρι το Σάββατο της Διακαινησίμου, είτε στην περίοδο των 50 ημερών που ολοκληρώνουν την Πεντηκοστή.

Στην Αγγλία καθώς και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η Μέρα του Πάσχα γιορταζόταν κάποτε με το άναμμα μεγάλων φωτιών. Αυτό σηματοδοτούσε την ανανέωση της ζωής με την επιστροφή της άνοιξης. Ανάμεσα στους Γερμανούς, Ολλανδούς και Σουηδούς μπορούμε να δούμε ακόμη αυτό το έθιμο με τις φωτιές. Μερικές φορές μια κούκλα, που συμβόλιζε το χειμώνα, καιγόταν στη φωτιά ή πεταγόταν στο νερό, θυμίζοντάς μας το γνωστό Κάψιμο του Ιούδα.

Η περίοδος της νηστείας που ακολουθείται το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη Σαρακοστή. Τη λέμε Μεγάλη για να την ξεχωρίσουμε από τη νηστεία των Χριστουγέννων η οποία χαρακτηρίζεται ως Μικρή. Γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο και καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες ενώ στη συνέχεια προστέθηκε άλλη μία. Σήμερα η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Στη διάρκειά της δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κανενός ζωικού προϊόντος. Εξαίρεση αποτελούν η ημέρα του Ευαγγελισμού στις 25 Μαρτίου και η Κυριακή των Βαΐων όπου επιτρέπονται τα ψάρια.

Το Σάββατο πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα, είναι αφιερωμένο στην Ανάσταση του Λαζάρου. Είναι το τρίτο θαύμα ανάστασης που έκανε ο Ιησούς Χριστός. Πριν από το Λάζαρο, είχε αναστήσει την κόρη του Ιαείρου και το γιο της χήρας στην πόλη Ναΐν.

Στον Χριστιανισμό η ανάσταση του Λαζάρου είναι ένα γεγονός που έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία παίζοντας το ρόλο μιας έμπρακτης προφητείας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Λάζαρος μας παρουσιάζεται στο κατώφλι της Μ. Εβδομάδας αναστημένος, ως προάγγελος της νίκης του Χριστού επί του θανάτου, όπως ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, παραμονές των Θεοφανείων, προανήγγειλε τον Επιφανέντα Χριστό.

Πέρα όμως από τον πρωταρχικό αυτό χαρακτήρα της, η ανάσταση του Λαζάρου έχει και κάποιες δευτερεύουσες πτυχές. Η ανάσταση του Λαζάρου αναγγέλλει την ανάσταση των νεκρών, ως αποτέλεσμα της Ανάστασης του Ιησού. Το Σάββατο του Λαζάρου είναι, κατά κάποιο τρόπο, η εορτή όλων των νεκρών. Μας δίνει την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε και να συγκεκριμενοποιήσουμε την πίστη μας στην Ανάσταση. Είναι κάποιες φορές που και μια πνευματική ανάσταση φαίνεται εξίσου αδύνατη, όπως και η ανάσταση του Λαζάρου.

Η ανάσταση του Λαζάρου γινόταν στην Ελληνιστική Αίγυπτο ως μία έκδοση του Μυστηρίου της Ανάστασης που πραγματοποιόταν στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι Αιγύπτιοι διαφοροποιήθηκαν στην ερμηνεία της Ανάστασης και προώθησαν τα μυστήρια του Λαζάρου όπου Λάζαρος, είναι η Αιγυπτιακή μούμια!

Στη Λέσβο, τη Θράκη, τη Σκύρο, την Κρήτη, την Κύπρο κ.α. υπάρχουν έθιμα που αναπαριστούν την ανάσταση του Λαζάρου, συνδεμένα με την πάλη ανάμεσα στο Χειμώνα και την Άνοιξη.
Στους Ρωμαίους συναντάμε τη θεά Φλώρα (ή Χλωρίδα). Η θεά της Άνοιξης έκανε τα λουλούδια να ανθίζουν και τους αγρούς να καρποφορούν. Στην αρχή του Μαΐου διοργάνωναν τα Φλωράλια, γιορτή προς τιμήν της Θεάς, που χάριζε στους ανθρώπους και στη φύση την άνθηση, την νιότη και τον έρωτα.

Στους Φινλανδούς υπήρχε ένα θεϊκό ζευγάρι ο Ράουμ και η Ούκκο που κάθε χρόνο την άνοιξη γιόρταζαν τον ιερό τους γάμο, μετά από τον οποίο καρποφορούσαν οι αγροί. Το χειμώνα οι σκοτεινές δυνάμεις τους χώριζαν και την άνοιξη τους έσμιγαν ξανά.

Στην αρχαία Ελλάδα η εναλλαγή των εποχών του χρόνου σχετιζόταν με τον μύθο της αρπαγής της Περσεφόνης, όπου ο Άδης την έκλεψε κάνοντας σύζυγό του, βυθίζοντας τη Δήμητρα σε απέραντη θλίψη. Γι’ αυτό και ο Δίας αποφάσισε η Περσεφόνη μισό χρόνο να μένει με τον Άδη, στον κάτω κόσμο (Φθινόπωρο – Χειμώνας) και μισό χρόνο να επιστρέφει στη μητέρα της, στον επάνω κόσμο (Άνοιξη – Καλοκαίρι).

Όπως η φύση «κοιμάται» κατά την διάρκεια του χειμώνα και αναγεννιέται την άνοιξη, έτσι και ο πνευματικός μας εαυτός, αυτός ο ιερός εσώτερος εαυτός πέφτει σε λήθη, σταυρώνεται στην ύλη και τα πάθη του φυσικού μας σώματος. Χρειάζεται λοιπόν να θυμηθούμε την ύπαρξη του πνευματικού μας εαυτού, και να τον αναγεννήσουμε όπως ξαναζωντανεύει η φύση την Άνοιξη, όπως ανασταίνεται ο Λάζαρος, όπως ανεβαίνει στον επάνω κόσμο η Περσεφόνη.