Κυριακή 14 Φεβρουαρίου 2021

Έρως και Άγιος Βαλεντίνος

 «Αγάπα, αγάπα τον Έρωτα, που οι μεν θνητοί, Έρωτα τον καλούνε πτερωτόν, οι δε θεοί Πτέρωτα, διότι πτερά μπορεί να βγάζει (1). Έρως, η ύψιστη μυστηριακή μανία που δίδεται από τους θεούς προς μεγίστην ευτυχίαν (2)». 

1.Ορφέως «Λόγοι Ιεροί»/ 2. Πλάτωνας (Συμπόσιο)




Η ιστορία του εορτασμού της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου και η ιστορία του ομώνυμου αγίου, καλύπτεται από μυστήριο. Από όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, ο Φεβρουάριος τις τελευταίες δεκαετίες εορτάζεται ως μήνας του ρομαντισμού, ενώ ο εορτασμός της Ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου περιέχει ίχνη τόσο από την χριστιανική, όσο και από την ρωμαϊκή παράδοση. Ποιός όμως ήταν ο Άγιος Βαλεντίνος και πως συνδέθηκε με την αρχαία αυτή ιεροτελεστία;

Στην αρχαία Αθήνα, όταν ο χειμώνας άρχιζε να δύει (άλλοτε τον Ιανουάριο και άλλοτε τον Φεβρουάριο), εόρταζαν με λαμπρότητα τα Θεογάμια εις ανάμνησιν του έρωτος και των γάμων των ολυμπίων αρχόντων Διός και Ήρας. Ο μήνας αυτός -έβδομος ή και όγδοος του αττικού ημερολογίου- ο οποίος κάλυπτε τη χρονική περίοδο 22 Δεκεμβρίου-20 Φεβρουαρίου του δικού μας ημερολογίου ονομαζόταν Γαμηλιών (ο μήνας των γάμων) και ήταν αφιερωμένος στους πέντε γαμήλιους θεούς, τον Δία τον Τέλειο, Ήρα την Τελεία, την Αφροδίτη, την Πειθώ και την Άρτεμη, από τους οποίους εξηρτάτο η ευτυχής έκβαση του γάμου.

Τετάρτη 20 Ιανουαρίου 2021

Η Γραφή Του Θεού

                                                                                 Στην Έμα Ρίσσο Πλατέρο
     Το μπουντρούμι είναι βαθύ και πέτρινο. Tο σχήμα του, ενός σχεδόν τέλειου ημισφαίριου, αν και το πάτωμα (που είναι επίσης πέτρινο) είναι λίγο μικρότερο από ένα μεγάλο κύκλο, γεγονός που εντείνει κάπως τα αισθήματα της καταπίεσης και της απεραντοσύνης. Ένας μεσότοιχος το χωρίζει στα δυο. τοίχος αυτός, παρόλο που είναι πανύψηλος, δε φτάνει ως τη κορφή του θόλου. Aπό τη μια μεριά είμαι γω, ο Τζινακάν, μάγος της πυραμίδας του Καολόμ, που πυρπολήθηκε απ' τον Πέδρο δε Αλβαράδο, από την άλλη, είναι ένας ιαγουάρος, που με τον μυστικό κι ισοσκελή βηματισμό του μετράει τον χρόνο και τον χώρο της αιχμαλωσίας του. Ένα μεγάλο παράθυρο με κάγκελα, σύρριζα στο πάτωμα, κόβει τον κεντρικό τοίχο. Την ώρα που δεν έχει σκιά (το μεσημέρι), ανοίγει στο ταβάνι μια καταπακτή, κι ένας δεσμοφύλακας, που τον έχουν ξεθωριάσει πια τα χρόνια, πιάνει να γυρίζει μια σιδερένια τροχαλία και μας κατεβάζει, στην άκρη ενός σκοινιού, κανάτες με νερό και κομμάτια κρέας. Τότε, στο μπουντρούμι μπαίνει φως, εκείνη τη στιγμή, μπορώ να δω τον ιαγουάρο.

Ο Ορφέας και η θρησκεία από την Ατλαντίδα


Ο Ορφέας ήταν γιος του βασιλιά της Θράκης Οίαγρου και της μούσας Καλλιόπης, η οποία ήταν κόρη του Δία. Όλη του η ζωή και δράση αποτελεί έκφραση της θεϊκής αρμονίας, της οποίας αποτέλεσμα ήταν και το εκπληκτικό μουσικό του ταλέντο: με τη λύρα του και τη θεϊκή του φωνή μάγευε ζώα και ανθρώπους. Κάποιες φορές, η δύναμη της μουσικής του μετακινούσε ακόμα και άψυχα αντικείμενα! Φυσικά, δάσκαλός του ήταν ο θεός Απόλλων, ο θεός του φωτός και της μουσικής.

Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2021

Ο Πρίγκηπας Της Λάσπης





Μια φορά κι ένα καιρό, ήταν ένα μικρό βατραχάκι. Ήταν μικρό μα ξεχωριστό, γιατί είχε καταφέρει -χωρίς να ξέρει κανείς πως- να δει και να μάθει, πάρα πολύ σπουδαία και σοφά πράματα. Στην αρχή, που δεν είχε συνειδητοποιήσει ακόμα, τι μετέφερε στο μικρό του μυαλουδάκι, ήταν ήσυχο κι ευτυχισμένο. Κυλιόταν στη λάσπη του και τις νύχτες, αφού χόρταινε να κυνηγά νοστιμότατα έντομα, με την ευκίνητη και ταχύτατη γλώσσα του, άρχιζε να τραγουδά χαρούμενα, κοιτάζοντας στον ουρανό, τα άστρα και το φεγγάρι.


Όσο μεγάλωνε όμως και σιγά-σιγά συνειδητοποιούσε, το βαρύ του φορτίο, διαπίστωσε με φρίκη, πως δε μπορούσε πια να χαίρεται στο βούρκο. Δε μπορούσε να ικανοποιείται, τρώγοντας μόνον έντομα και ζωύφια. Λαχταρούσε ένα καλύτερο χώρο και πιο έξοχα εδέσματα. Το μόνο που συνέχιζε ν' απολαμβάνει -και μάλιστα εντονότερα- ήταν το ...χάσιμό του τις νύχτες, στον ουρανό. Σπαταλούσε το χρόνο του 'κεί, παραμελώντας άλλα ζωτικότερα πράματα.

Πέμπτη 7 Ιανουαρίου 2021

Λίγα για τον Αη Γιάννη...


"Είναι σαν τον αη Γιάννη" λένε για κάποιον που έχασε τα λογικά του. Σε πολλές περιοχές πιστεύουν πως κι ένας απλός άνθρωπος, ονόματι Γιάννης, φέρει τις χάρες του αγίου και είναι ικανός να γειάνει έναν άρρωστο αρκεί και μόνον να τον συναντήσει. Αλλού θεωρείται προστάτης των νουνών και των κουμπάρων. Γι' αυτό λέει κι ο λαός μας εν είδει παροιμίας: Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή ποτέ δεν κάνει.
Φαίνεται όμως πως η λαϊκή αντίληψη για τις ικανότητες και την ευφυΐα των Γιάννηδων διχάζεται, βάσει της λαϊκής στροφής "45 Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση". Ενώ φαίνεται να θεωρούν τους Γιάννηδες γκρινιάρηδες και ανικανοποίητους κατά το λαϊκό "Τι έχεις Γιάννη; - Τι είχα πάντα". Αλλά και μοναχοφάηδες κατά το "Γιάννης κερνάει Γιάννης πίνει" (φράση που βγήκε από το πρωτοπαλλήκαρο του Θεοδ. Κολοκοτρώνη, Γιάννη Θυμιούλα, που έτρωγε στην καθισιά του ολόκληρο αρνί και σηκωνόταν πεινασμένος. Σε μια πολιορκία που κράτησε τρεις μέρες υπέφερε φοβερά από την πείνα, ώσπου αποφάσισε να κάνει εξόρμηση - αυτοκτονία, μονάχος του προς τον εχθρό, για την εξεύρεση τροφής. Με το θηριώδες σώμα του και τη χαντζάρα του τρόμαξε τον εχθρό που τράπηκε σε φυγή και οι Έλληνες σώθηκαν. Μετά ο Θυμιούλας κατέβηκε στο πλησιέστερο χωριό, έσφαξε τρία αρνιά, παρήγγειλε ένα 20λιτρο βαρέλι κρασί και στρώθηκε στο φαΐ, κερνώντας όποιον περνούσε. Πέρασε και ο Κολοκοτρώνης, είδε λαό να χαζεύει το πως έτρωγε ο Θυμιούλας και ρώτησε τι συμβαίνει "Τίποτα καπετάνιο, Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει" απάντησε ο προεστός του χωριού... )
Και άτυχους κατά το "τα καλά του Γιάννη θέλουν, μα τον Γιάννη δεν τον θέλουν" φράση που προέκυψε από τα λόγια του Ιωάννη Καποδίστρια "Οι Έλληνες θέλουν τα καλά του κυρ-Γιάννη, μα τον Γιάννη δεν τον θέλουν να είναι κύρης", όταν είδε ότι είχε επιτυχία στα πολιτικά σαλόνια της Ευρώπης, αλλά όχι και στην Ελλάδα όπου πλήρωνε κι από την τσέπη του πολλές φορές μισθούς και τροφοδοσίες καπεταναίων.
Τους κληρωτούς τους λένε Γιάννηδες και τους νεοσύλλεκτους φαντάρους "Στραβόγιαννους"
¨Ενα ιστορικό ανέκδοτο σχετικά με τη φράση "ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τονε είπαμε" λέει πως ο Τριπολιτσιώτης Αγγελάκης Νικηταράς, παρήγγειλε στον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ναρθεί να βαφτίσει το καινούργιο μωρό του Γιάννη, ή αν θέλει Θεόδωρο, για να τον τιμήσει. Αλλά ο

Κολοκοτρώνης αργούσε κι ο Νικηταράς του παράγγελνε και του ξαναπαράγγελνε. Κάποτε δέησε και βρήκε καιρό κι από τις μάχες και κατέβηκε στου Νικηταρά για να βαφτίσει, αλλά μωρό δεν είδε, μόνο τη γυναίκα του έγκυο στο μήνα της. Τότε ο Νικηταράς του δικαιολογήθηκε ότι είχε αρχίσει προ μηνών τα καλέσματα του νονού γιατί ήξερε πόσο απασχολημένος ήταν με την Επανάσταση. Και τότε ο Κολοκοτρώνης είπε το περίφημο "Ωχού μωρέ, ακόμα δεν τον είδανε και Γιάννη τον βαφτίσανε" .
Στη Σκόπελο πιστεύουν πως όσοι έχουν Γιάννη στο σπίτι δεν κάνει να δίνουν προζύμι σε κανέναν (;;)
Στον Αη Γιάννη τον Καβαλάρη τάζουν για να φύγει κάτι που μπήκε στο μάτι και ενοχλεί (από σκουπίδι μέχρι "κριθαράκι") και τραγουδούν: "Αγιε Γιάννη Καβαλάρη, με σπαθί και με κοντάρι δώσ'μου το κλειδάκι σου, ν' ανοίξω το ματάκι μου, να δω τι έχει μέσα, ή σιτάρι, ή κριθάρι ή χρυσό μαργαριτάρι" και πιάνουν το βλέφαρο του ματιού που πονάει με τα δυό τους δάχτυλα, κάνουν τρεις φορές το σταυρό τους, ανεβοκατεβάζουν τρεις φορές το κρατημένο βλέφαρο και φτύνουν τρεις φορές στον αέρα.
Στον Αη Γιάννη τον Τζατζαλιάρη στη Μυτιλήνη, αφήνουν τζάτζαλα (κουρελάκια) στα σύρματα του περίβολου χώρου, για ν' αφήσει η αρρώστια κάποιο προσφιλές τους πρόσωπο. Πιστεύουν πως όπως φυσά ο άνεμος και κάποτε τα παίρνει, έτσι θα πάρει κι ο άγιος το πρόβλημα.
Στην Προποντίδα υπάρχει το Αγίασμα του Αγίου Ιωάννη (σήμερα Μοδά-μπουρνού) μια πηγή στο ακρωτήρι Ακρίτας, με φερώνυμη εκκλησία όπου στέφτηκε αυτοκράτορας ο Φωκάς, το 602.
Στην Τραπεζούντα υπήρχε ο Αγιαστής φημισμένη εκκλησία του Αη Γιάννη που είχε κτιστεί πάνω σε παλαιότερο ναό του θεού Μίθρα.


Τον Αη Γιάννη τον Πρόδρομο τον συναντάμε με διάφορα ονόματα σε διάφορες περιοχές: Μερικά απ' αυτά: Απορνιαστό, Αρφανιστής, Αρφανός, Καλαφουνιστής, Κλήδονα, Κολυμπητή, Λαμπαδιάρη ή Λαμπαδιστή ή Λαμπαδιότη, Λιοτροπιό, Μελά κλπ






Τάματα και Αναθήματα - Γ. Λεκάκη