Πριν από 100.000 - 250.000 έτη
Φαίνεται όμως ότι η Μακεδονία υπήρξε μια από τις κοιτίδες του παλαιολιθικού ανθρώπου. Σύμφωνα με τα ευρήματα της τελευταίας δεκαετία, στο μακεδονικό χώρο επλανώντο πρωτόγονα ανθρώπινα πλάσματα, ακόμη και κατά την τρίτη παγετώδη εποχή, πριν δηλαδή 250.000 χρόνια. Αυτή την ηλικία έχει πραγματικά ένας λίθινος πέλεκυς, που το 1958 βρέθηκε στην περιοχή της Κοζάνης, από τον Άγγλο καθηγητή του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ Ε. Χιγκς. Ο πέλεκυς αυτός είναι το παλαιότερο ανθρώπινο δείγμα που υπάρχει σ' όλη την Ελλάδα.
Σπουδαιότερα όμως είναι τα ευρήματα του χωριού Πετράλωνα της Χαλκιδικής. Το χωριό τούτο βρίσκεται σε απόσταση 75 χλμ, από τη Θεσσαλονίκη. Το 1959, σε ένα σπήλαιο έξω από το χωριό αυτό, βρέθηκε ανάμεσα σε οστέϊνα και λίθινα εργαλεία, ένα ανθρώπινο κρανίο. Όταν οι επιστήμονες - ανθρωπολόγοι, βιολόγοι και παλαιοντολόγοι - αντίκρυσαν αυτό το μακάβριο εύρημα, ενθουσιάστηκαν. Γιατί είναι τούτο μοναδικό στην Ελλάδα. Και όχι μόνον τούτο, αλλ' είναι ακόμη και ένα από τα λίγα δείγματα σε όλο τον κόσμο, όσα διατηρούνται σε τόσο καλή κατάσταση.
Ο παλαιάνθρωπος των Πετραλώνων
Οι σχετικές διαπιστώσεις έγιναν εύκολα. Το κρανίο εκείνο που τοποθετήθηκε σε γυάλινη προθήκη στο εργαστήριο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ανήκει σε άνθρωπο που έχει ζήσει την τετάρτη παγετώδη εποχή, δηλαδή πριν από 60.000 - 120.000 χρόνια. Ένα από τα δόντια του κρανίου εκείνου δείχνει ότι έχει προσβληθή από τερηδόνα. Το γεγονός τούτο ανατρέπει τη θεωρία ότι η ασθένεια αυτή των δοντιών είναι "νόσος του συγχρόνου πολιτισμού".
Ο άνθρωπος, στον οποίο ανήκε το κρανίο, ήταν βραχύσωμος, ελαφρά σκυφτός, με ανεπτυγμένες τις σιαγόνες, με πελώρια δόντια και με στενώτατο μέτωπο. Φυσικά δεν μπορεί να είναι βέβαιο, αν είναι ο άμεσος πρόγονος του σημερινού ανθρώπου. Πιθανό όμως και οι δύο περιπτώσεις, ο άνθρωπος με το κρανίο της παλαιολιθικής εποχής και ο σημερινός άνθρωπος, να είναι χωριστές εξελικτικές μορφές που έχουν, ως κοινό πρόγονό τους, κάποιο παλαιότερο πιθηκοανθρωποειδές όν. Και ίσως ο άνθρωπος του κρανίου να εξέλιπε, χωρίς να αφήση άμεσους απογόνους. Αυτά υποστηρίζουν οι ανθρωπολόγοι.
Πάντως ο άνθρωπος των Πετραλώνων ανήκε στον ίδιο τύπο με όλους τους άλλους, όσοι ανήκουν στον "παλαιάνθρωπο του Νεάντερταλ" είναι όμως ο αρχαιότερος των άλλων, που έχουν βρεθή έως σήμερα στον κόσμο. Γι' αυτό το λόγο και έχει δικά επωνομαστή "παλαιάνθρωπος".
Παρά τον ελάχιστο εγκέφαλο, όπως δείχνει η διαμόρφωση του κρανίου, το ανθρώπινο τούτο πλάσμα, ο "παλαιάνθρωπος της Χαλκιδικής" είχε σκέψη, αφού χρησιμοποιούσε τη φωτιά και κατασκεύαζε εργαλεία. Είχε επίσης και ψυχικό κόσμο, αφού έθαβε τους νεκρούς του. Ζούσε επίσης μαχόμενο εναντίον των θηρίων της εποχής του, όπως τέτοια ήταν αρκούδες, πάνθηρες, ρινόκεροι, ύαινες. Και όταν τα κατανικούσε, είχε τη συνήθεια να βγάζει τα δόντια τους και να τα κρεμά, σαν τρόπαια και σαν φυλακτά, στο στήθος του.
Έμενε ο άνθρωπος αυτός μέσα σε σπηλιές, που διεκδικούσε την κατοχή τους από αντιπάλους επικίνδυνους, τις πελώριες σπηλαίες αρκούδες. Πάντως το σπήλαιο των Πετραλώνων, του οποίου οι κύριες στοές έχουν μήκος 450 μ. δεν χρησίμευε ως κατοικία του. Πιθαν΄΄ωτερο είναι ότι χρησίμευε ως παγίδα των ζώων. Συχά δηλαδή, όταν κάποιο άγριο κοπάδι έφθανε κοντά, τότε ο άνθρωπος εκείνος με πέτρες και με φωνές το ανάγκαζε να τρέξη προς τη φρεατώδη είσοδο του σπηλαίου. Τις στιγμές εκείνες πολλά από τα ζώα αυτά γκρεμίζονταν μέσα στο σπήλαιο. Και τότε αυτός κατέβαινε προσεκτικά και τα σκότωνε με τα λίθια όπλα του, από τα οποία κυριώτερα ήταν - και βρέθηκε τούτο μέσα στην ίδια σπηλιά - μια πέτρα από ασβεστόλιθο με μια τρύπα στη μέση. Από εκείνη την τρύπα περνούσε ένα πρωτόγονο σχοινί, καί είχε έτοιμο, ή για εξακοντισμό ή σαν αγχέμαχο, ένα τρομερό όπλο του.
Αυτός ήταν ο "παλαιάνθρωπος Μακεδών" που τα ίχνη του βρέθηκαν στο διάσημο πια σπήλαιο των Πετραλωνων. Το σπήλαιο τούτο δικαιολογημένα μπορεί να το χαρακτηρίσουμε σαν ένα μουσείο ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας.
Α' μέρος https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html
Β' μέρος https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_6.html
Παγκόσμιος Λαογρ. και Γεωγρ. Εγκυκλ. ΕΛΛΑΣ - Α' τ., εκδ. Χ. Γιοβάνης 1969
Φαίνεται όμως ότι η Μακεδονία υπήρξε μια από τις κοιτίδες του παλαιολιθικού ανθρώπου. Σύμφωνα με τα ευρήματα της τελευταίας δεκαετία, στο μακεδονικό χώρο επλανώντο πρωτόγονα ανθρώπινα πλάσματα, ακόμη και κατά την τρίτη παγετώδη εποχή, πριν δηλαδή 250.000 χρόνια. Αυτή την ηλικία έχει πραγματικά ένας λίθινος πέλεκυς, που το 1958 βρέθηκε στην περιοχή της Κοζάνης, από τον Άγγλο καθηγητή του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ Ε. Χιγκς. Ο πέλεκυς αυτός είναι το παλαιότερο ανθρώπινο δείγμα που υπάρχει σ' όλη την Ελλάδα.
 |
| Σπήλαιο Πετραλώνων |
Σπουδαιότερα όμως είναι τα ευρήματα του χωριού Πετράλωνα της Χαλκιδικής. Το χωριό τούτο βρίσκεται σε απόσταση 75 χλμ, από τη Θεσσαλονίκη. Το 1959, σε ένα σπήλαιο έξω από το χωριό αυτό, βρέθηκε ανάμεσα σε οστέϊνα και λίθινα εργαλεία, ένα ανθρώπινο κρανίο. Όταν οι επιστήμονες - ανθρωπολόγοι, βιολόγοι και παλαιοντολόγοι - αντίκρυσαν αυτό το μακάβριο εύρημα, ενθουσιάστηκαν. Γιατί είναι τούτο μοναδικό στην Ελλάδα. Και όχι μόνον τούτο, αλλ' είναι ακόμη και ένα από τα λίγα δείγματα σε όλο τον κόσμο, όσα διατηρούνται σε τόσο καλή κατάσταση.
Ο παλαιάνθρωπος των Πετραλώνων
Οι σχετικές διαπιστώσεις έγιναν εύκολα. Το κρανίο εκείνο που τοποθετήθηκε σε γυάλινη προθήκη στο εργαστήριο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ανήκει σε άνθρωπο που έχει ζήσει την τετάρτη παγετώδη εποχή, δηλαδή πριν από 60.000 - 120.000 χρόνια. Ένα από τα δόντια του κρανίου εκείνου δείχνει ότι έχει προσβληθή από τερηδόνα. Το γεγονός τούτο ανατρέπει τη θεωρία ότι η ασθένεια αυτή των δοντιών είναι "νόσος του συγχρόνου πολιτισμού".
Ο άνθρωπος, στον οποίο ανήκε το κρανίο, ήταν βραχύσωμος, ελαφρά σκυφτός, με ανεπτυγμένες τις σιαγόνες, με πελώρια δόντια και με στενώτατο μέτωπο. Φυσικά δεν μπορεί να είναι βέβαιο, αν είναι ο άμεσος πρόγονος του σημερινού ανθρώπου. Πιθανό όμως και οι δύο περιπτώσεις, ο άνθρωπος με το κρανίο της παλαιολιθικής εποχής και ο σημερινός άνθρωπος, να είναι χωριστές εξελικτικές μορφές που έχουν, ως κοινό πρόγονό τους, κάποιο παλαιότερο πιθηκοανθρωποειδές όν. Και ίσως ο άνθρωπος του κρανίου να εξέλιπε, χωρίς να αφήση άμεσους απογόνους. Αυτά υποστηρίζουν οι ανθρωπολόγοι.
Πάντως ο άνθρωπος των Πετραλώνων ανήκε στον ίδιο τύπο με όλους τους άλλους, όσοι ανήκουν στον "παλαιάνθρωπο του Νεάντερταλ" είναι όμως ο αρχαιότερος των άλλων, που έχουν βρεθή έως σήμερα στον κόσμο. Γι' αυτό το λόγο και έχει δικά επωνομαστή "παλαιάνθρωπος".
 |
| Εκμαγείο του κρανίου του Αρχανθρώπου των Πετραλώνων (αριστ.,) και αναπαράσταση του προσώπου του κατά τον Άρη Πουλιανό. Μουσείο της Ανθρωπολογικής Εταιρείας ... |
Παρά τον ελάχιστο εγκέφαλο, όπως δείχνει η διαμόρφωση του κρανίου, το ανθρώπινο τούτο πλάσμα, ο "παλαιάνθρωπος της Χαλκιδικής" είχε σκέψη, αφού χρησιμοποιούσε τη φωτιά και κατασκεύαζε εργαλεία. Είχε επίσης και ψυχικό κόσμο, αφού έθαβε τους νεκρούς του. Ζούσε επίσης μαχόμενο εναντίον των θηρίων της εποχής του, όπως τέτοια ήταν αρκούδες, πάνθηρες, ρινόκεροι, ύαινες. Και όταν τα κατανικούσε, είχε τη συνήθεια να βγάζει τα δόντια τους και να τα κρεμά, σαν τρόπαια και σαν φυλακτά, στο στήθος του.
Έμενε ο άνθρωπος αυτός μέσα σε σπηλιές, που διεκδικούσε την κατοχή τους από αντιπάλους επικίνδυνους, τις πελώριες σπηλαίες αρκούδες. Πάντως το σπήλαιο των Πετραλώνων, του οποίου οι κύριες στοές έχουν μήκος 450 μ. δεν χρησίμευε ως κατοικία του. Πιθαν΄΄ωτερο είναι ότι χρησίμευε ως παγίδα των ζώων. Συχά δηλαδή, όταν κάποιο άγριο κοπάδι έφθανε κοντά, τότε ο άνθρωπος εκείνος με πέτρες και με φωνές το ανάγκαζε να τρέξη προς τη φρεατώδη είσοδο του σπηλαίου. Τις στιγμές εκείνες πολλά από τα ζώα αυτά γκρεμίζονταν μέσα στο σπήλαιο. Και τότε αυτός κατέβαινε προσεκτικά και τα σκότωνε με τα λίθια όπλα του, από τα οποία κυριώτερα ήταν - και βρέθηκε τούτο μέσα στην ίδια σπηλιά - μια πέτρα από ασβεστόλιθο με μια τρύπα στη μέση. Από εκείνη την τρύπα περνούσε ένα πρωτόγονο σχοινί, καί είχε έτοιμο, ή για εξακοντισμό ή σαν αγχέμαχο, ένα τρομερό όπλο του.
Αυτός ήταν ο "παλαιάνθρωπος Μακεδών" που τα ίχνη του βρέθηκαν στο διάσημο πια σπήλαιο των Πετραλωνων. Το σπήλαιο τούτο δικαιολογημένα μπορεί να το χαρακτηρίσουμε σαν ένα μουσείο ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας.
Α' μέρος https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html
Β' μέρος https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_6.html
Παγκόσμιος Λαογρ. και Γεωγρ. Εγκυκλ. ΕΛΛΑΣ - Α' τ., εκδ. Χ. Γιοβάνης 1969
