Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012

1. Οι γονείς στον Πόντο




Οι γονείς του, παπα-Δημήτρης και Σοφία, το γένος Ασλανίδη, κατάγονταν από τον οικισμό «Καλαϊτζιλάρ» πολύ κοντά στο Λατίκ, την άλλοτε ελληνική Λαοδίκεια που υπάγονταν εκκλησιαστικώς στη Μητρόπολη Αμάσειας η οποία ήταν «η πιο μεγάλη και η πιο σημαντική Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου...», όπου τοποθετήθηκε Μητροπολίτης από το Μάρτιο του 1908 ο Μακεδονομάχος Γερμανός Καραβαγγέλης[1], ο οποίος τον βρήκε χειροτονημένον από το 1902 ως ιερέα στο  Λατίκ (Λαοδικηνό) «Καλαϊτζιλάρ». Το Λατίκ, πολίχνη με 1500 κατοίκους, ήταν έδρα Καζά[2] κοντά σε ομώνυμη λίμνη μικρής εκτάσεως, σε δασώδη περιοχή με λείψανα αρχαιοτήτων.[3]
Στο φάκελο απογραφής του το 1931 του Τ.Α.Κ.Ε. με αριθμό φακέλου 2344 και αριθμό μητρώου 4887 υπάρχουν τα εξής στοιχεία: α) το ατομικό δελτίο απογραφής με ημερομηνία 18 Νοεμβρίου 1931 που κατατέθηκε στην Ι.Μ.Λαγκαδά από το οποίο προκύπτει ότι ο πατέρας μου γεννήθηκε το 1878[4], φοίτησε μέχρι την Γ΄τάξη ελληνικού σχολείου, χειροτονήθηκε το 1902 και η μητέρα μου γεννήθηκε το 1880. Κατά το χρόνο απογραφής είχε συμπληρώσει 29 χρόνια ιερατικής υπηρεσίας εκ των οποίων 21 χρόνια εις Λαοδικηνόν (Λατίκ) του Πόντου και 8 χρόνια στην ενορία Αγίου Γεωργίου του χωρίου Λαοδικηνόν της Κοινότητος Περιστερίου της επαρχίας Λαγκαδά Θεσσαλονίκης.   β) Το από 22.9.1930 πιστοποιητικό του επισκόπου Αριστείας Ιεροθέου από το οποίο προκύπτει ότι ο πατέρας μου χειροτονήθηκε από αυτόν το 1902 δια το χωρίον Καλαϊτζηλάρ του τμήματος Λατίκ της επαρχίας Αμασείας.  γ) Η από 29.9.1930 ληξιαρχική πράξη γεννήσεως των αδελφών μου που ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα από την οποία προκύπτει ότι γεννήθηκαν ο αδελφός μου Γεώργιος το 1911[5], η αδελφή μου Μαρία το 1915 και η αδελφή μου Κυριακή το 1916  και δ)  οι υπ’ αριθμ.52 και 53 της 26/10/1926 ληξιαρχικές πράξεις του Προέδρου της Κοινότητος Μπαϊράμ Ντερέ της επαρχίας Λαγκαδά, επικυρωμένες δια την αντιγραφήν τους την 29/9/1930 από τον Πρόεδρο της Κοινότητος Περιστερίου, περιφερείας Λαγκαδά, προκύπτει ότι εγώ και η δίδυμη αδελφή μου Νίκη, γεννηθήκαμε την 25/10/1926 και ότι βαπτιστήκαμε την επομένη παίρνοντας από τότε τα ονόματά μας, όμως από το υπ’ αριθμ.27/3.5.1945 πιστοποιητικό της Κοινότητος Περιστερίου-Κιλκίς, προκύπτει ότι γεννηθήκαμε το 1927, ίσως για να θεμελιώσει η μητέρα μου συνταξιοδοτικό δικαίωμα και για εμάς, και πράγματι από 1.12.1944 καθορίστηκε σύνταξη «δι εαυτήν και την άγαμον θυγατέρα σας ορφανήν Νίκην και ως επίτροπον του ανηλίκου υιού σας ορφανού Νικολάου..» (Απόφ. 1182/Αυγούστου 1945). Της χορήγησης στη μητέρα μου συντάξεως από το Τ.Α.Κ.Ε., πληροφορήθηκα μόλις τώρα που αποφάσισα να γράψω τις αναμνήσεις από τη ζωή μου. 
παπα - Δημήτρης
Όταν αποφασίστηκε η εκτέλεση του σχεδίου του Γερμανού φον Ντερ Γκόλτζ πασσά, αρχηγού της Γερμανικής στρατιωτικής αποστολής στην Οθωμανική Τουρκία, για εξόντωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών, ένα πρωϊνό η χωροφυλακή συγκέντρωσε τους άνω των 18 ετών άνδρες της πολίχνης, μεταξύ των οποίων και τον πατέρα μου (1880 - 4.11.1944) και πεζοπορώντας επί μήνες τους οδήγησαν σε κάποιο χωριό του ορεινού τουρκικού Κουρδιστάν που συνόρευε με την Περσία και Μεσοποταμία, όπου και εργάζονταν, εννοείται αμισθεί, σε έργα οδοποιΐας. Πριν φύγει ο πατέρας για την εξορία, φώναξε ένα φίλο του Τούρκο και τον παρακάλεσε να πουλήσει το σιτάρι που είχε στα δύο τεράστια αμπάρια του σπιτιού του και να δώσει τα χρήματα στη μητέρα μου. Και πράγματι ο καλός εκείνος άνθρωπος, (τί κι’ αν ήταν Τούρκος;) εκποίησε το σιτάρι κι’ έφερε το αντίτιμο σε χαρτονομίσματα και χρυσές λίρες στη μητέρα που κράτησε τις λίρες κι’ αρνήθηκε τα χαρτονομίσματα, θεωρώντας τα ίσως ως αμοιβή για τον κόπο του. Ο Τούρκος αρνιόταν επίμονα να τα δεχθεί λέγοντας «ολμάζ, σοζου μου βερτίμ παπάς εφεντιέ».[6] Στην επιμονή της μάνας μου ότι άλλη παραγγελία γι’ αυτόν την άφησε φεύγοντας στην εξορία ο παπάς φίλος του, τα δέχτηκε με ευγνωμοσύνη και με βουρκωμένα μάτια.
Τις λίρες αυτές, άλλες έραψε στη ζώνη (kemer) των σκελίδων των θυγατέρων της Μαρίκας και Κίτσας, κι’ άλλες τις έβαλε σε σακουλάκι που κρέμασε ανάμεσα στα σκέλη της εν είδη όρχεος.

(Συνεχίζεται...)


[1]   Για τη δράση του Καραβαγγέλη στον Πόντο, βλέπε και α.Αντιγόνης Μπέλου-Θρεψιάδου.      «Μορφές Μακεδονομάχων και τα Ποντιακά του Γερμανού Καραβαγγέλη» εκδ.Α.Μαυρίδης, Αθήνα 1984 σελ.89 επ. Β. Γεωργ.Λαμψίδη «Τοπάλ Οσμάν» Ε’ έκδοση Αθήνα 1982, σελ.238 «Τελευταία πράξις».
     Συνεπώς εσφαλμένα γράφει ο Κων.Α.Βοβολίνης στη σελίδα 306 του βιβλίου του «Η εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας» Αθήνα 1952, εκδ.Παν.Κλεισιούνης, ότι ο πατέρας μου χειροτονήθηκε από τον Καραβαγγέλη το 1903 και τούτο διότι ο Καραβαγγέλης από το 1900 μέχρι το τέλος του 1907 ήταν Μητροπολίτης Καστοριάς.
     Το ίδιο λάθος κάνει και ο Αθαν. Παπαευγενίου στο βιβλίο του «Μάρτυρες κληρικοί Μακεδονίας-Θράκης» Αθήνα 1949, Β’ έκδοση, σελ.40-41.
 [2]  ‘Εδρα επαρχίας που διευθύνονταν από τον υποδιοικητή του «Καϊμακάμη» αναπληρωτή προϊσταμένου ανώτερης διοικητικής ή στρατιωτικής υπηρεσίας.
[3]  Παντ.Κοντογιάννη. «Γεωγραφία της Μικράς Ασίας» Εκδ.Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων. Αθήνα 1921 και ανατύπωση 2000, σελ.124
[4]  Από το υπ’ αριθμ.3439/25.9.1930 πιστοποιητικό του Κεντρικού Συνδέσμου Ποντίων Θεσσαλονίκης, που ιδρύθηκε το 1926, προκύπτει ότι γεννήθηκε το 1872 και αφίχθη στην Ελλάδα το 1924.
[5]   Εξετελέσθη υπό των Κ/Σ το 1947.
[6]   Δεν γίνεται, την υπόσχεσή μου έδωσα στον αφέντη τον παπά. Ο απλός Τούρκος, όταν υποσχεθεί κάτι τηρεί την υπόσχεσή του. Εάν μέχρι να πεθάνει δεν μπορέσει να την εκπληρώσει αφήνει εντολή σ’ όλους τους απογόνους του να εκπληρώσουν αυτοί την υπόσχεση που έδωσε αυτός. Βλέπε μιά τέτοια υπόσχεση μετά από 80 χρόνια να εκπληρώνεται από απογόνους Τούρκου. Εφημ.ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 18/8/2002, σελ.17.