Πέμπτη 9 Μαΐου 2019

Μακεδονία ξακουστή!! Θεσσαλονίκη: Η ιστορία της Γ'

Το κίνημα των Ζηλωτών

Οι ζηλωτές κατά την βυζαντινή εποχή εξέφραζαν τον "ζήλο", την πίστη δηλαδή στο συντηρητισμό και την παράδοση, γι' αυτό και ήσαν εχθροί των νεωτερισμών. Στα χρόνια όμως της παρακμής του Βυζαντίου και ιδίως μετά την ανασύσταση της Αυτοκρατορίας έπειτα από τη φραγκική κυριαρχία, μέσα στην αποσύνθεση της φεουδαρχίας που ακολουθούσε και στη γέννηση της αστικής τάξεως, βρέθηκαν οι Ζηλωτές ευθυγραμμισμένοι με τις λαϊκές μάζες και τα προοδευτικά στοιχεία. Το μεγάλο τους πολιτικό κέντρο βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν φυσικό σαν εμπορική μητρόπολη να συγκεντρώνη στον ύψιστο βαθμό τις κοινωνικές ζυμώσεις της εποχής.
Ιωάννης Κατακουζηνός
Το 1342 η παρακμασμένη αυτοκρατορία συγκλονιζόταν από μια δεινή δυναστική διαμάχη. Ήταν μεταξύ του Ιωάννου ΣΤ΄Κατακουζηνού, που ήταν στασιαστής αυτοκράτωρ (1347-1354) και του Ιωάννου Ε΄ του Παλαιολόγου που ήταν ανήλικος αλλά και ο νόμιμος αυτοκράτωρ. Οι Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης ετάχθησαν με το μέρος του νόμιμου ηγεμόνος και στασίασαν κατά του στρατιωτικού διοικητού της πόλεως, του Θεοδώρου Συνοδινού, στρεφόμενοι ταυτόχρονα εναντίον των οπαδών του Κατακουζηνού που κατά πλειοψηφία απετελούντο από τους πλούσιους και τους ισχυρούς γαιοκτήμονες ή εμπόρους. Η στάση εκείνη εξελίχθηκε σε κοινωνική επανάσταση που είχε επί κεφαλής τις συντεχνικές και εργατικές οργανώσεις της Θεσσαλονίκης. Οι επαναστάτες εγκατέστησαν πολιτική εξουσία και αρχηγοί ήταν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος και ο Ιωάννης, γιος του Μεγάλου Δουκός Αλεξίου Αποκαύκου. Μαζί όμως με αυτούς συμμετείχαν στην αρχηγία της εξουσίας και ορισμένα καθαρώς λαϊκά στοιχεία.
O Δεύτερος Εμφύλιος των Βυζαντινών ξεκινά το 1341 και στη διάρκειά του οι αντίπαλες πλευρές αναγκάστηκαν να συνάψουν συμμαχίες με εχθρούς του Βυζαντίου, όπως το Στέφανο Δουσάν της Σερβίας, ο οποίος άλλαξε στρατόπεδα κατά τα ίδια συμφέροντα, αλλά ακόμα και τους ίδιους τους Τούρκους, τους οποίους έφεραν ως επιδιαιτητές οι ίδιοι οι Βυζαντινοί στην καθαρά εσωτερική αυτή υπόθεση. Παράλληλα, ξόδεψαν κάθε ίχνος χρυσού που υπήρχε διαθέσιμο, με χαρακτηριστικό δείγμα την κατάθεση των αυτοκρατορικών κοσμημάτων σε βενετικό ενεχυροδανειστήριο από την Άννα της Σαβοΐας έναντι ευτελούς ποσού. Η διαμάχη τελείωσε το 1347, με πρώτο αυτοκράτορα τον ανήλικο Ιωάννη Ε' Παλαιολόγο και συναυτοκράτορα τον Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνό. Οι εμφύλιες συγκρούσεις, όμως, έληξαν οριστικά μόνο όταν ο δεύτερος παραιτήθηκε από το θρόνο το 1354.