Το χριστουγεννιάτικο δέντρο!

Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί για την προέλευση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Από που μας ήρθε αυτό το έθιμο ; Tι συμβολίζει το Χριστουγεννιάτικο δέντρο; Πότε χρησιμοποιήθηκε;

Ο στολισμός του δένδρου είναι αρχαίο ελληνικό έθιμο της διονυσιακής λατρείας. Όλοι οι παλαιοί πολιτισμοί λάτρευαν το δένδρο και το είχαν συνδέσει με κάποια θεότητα του πανθέου τους. Ως σύμβολο, εκφράζει το σύνολο της φυσικής εκδηλώσεως, τη σύνθεση Ουρανού, Γης και Νερού, τον συνδετικό κρίκο των τριών αυτών κόσμων: Ριζωμένο στη γη, πίνει τα υπόγεια ύδατα και οι κλώνοι του αγγίζουν τον ουρανό, ενώ παράλληλα, οι δακτύλιοί του μετρούν τον χρόνο. Το αειθαλές δένδρο συμβολίζει την αθανασία, το φυλοβόλο την ανανέωση και την αναγέννηση. Και το δένδρο που προσφέρει ζωοδότριες τροφές είναι ιερό, όπως η ελιά, το αμπέλι, η αμυγδαλιά, η βελανιδιά κλπ. Ιερά δένδρα υπήρχαν πολλά και παντού στην Ελλάδα. Ας θυμηθούμε την ιερή φηγό της Δωδώνης, τη δάφνη του Απόλλωνος στους Δελφούς, την αγριελιά του Ηρακλέους στην Ηλεία – που από το κλαδί της έφτιαξε το ρόπαλό του, τα μήλα των Εσπερίδων – που πρόσφεραν αιώνια νεότητα και άλλα. Ο Πλάτων περιγράφει τον άνθρωπο σαν δένδρο με ρίζες στον ουρανό και τα κλαδιά απλωμένα στη γη.

 Χωρίς αμφιβολία λοιπόν, μιλάμε για το κοσμικό δένδρο, που συμβολίζει τη Γέννηση και την Αναγέννηση, που μας φέρνουν πιο κοντά στον σεβασμό της ζωής και που κάθε φωτάκι συμβολίζει και μια ψυχή, γι’ αυτό και συνήθως έχει το σχήμα κεριού. Τα φωτάκια που αναβοσβήνουν μιλούν στο υποσυνείδητό μας για ένα άλλο φως που υπάρχει. Τα δε όμορφα δώρα στα κλαδιά του, συμβολίζουν τα δώρα και το κάλλος του σύμπαντος. 

Σήμερα τα σπιτικά μας στολίζονται με φρέσκιες πρασινάδες, μυρτιές, κουμαριές και σκίνα. Ακόμα πορτοκάλια δεμένα σε κορδέλες, πανέρια με φρέσκους καρπούς, μήλα, καρύδια και κάστανα κάνουν την εμφάνισή τους στα χριστουγεννιάτικα τραπέζια.

Η χριστιανική παράδοση τοποθετεί στο μέσο του παραδείσου το Δένδρο της Ζωής και το Δένδρο της Γνώσης του καλού και του κακού, από το οποίο προκύπτουν όλα τα θαυματουργά φυτά που ανασταίνουν νεκρούς και φυσικά θεραπεύουν αρρώστους και ξαναδίνουν την χαμένη νιότη. Ένας δράκος ή ένα φίδι φύλαγε συνήθως αυτό το δένδρο.

Χριστουγεννιάτικο δένδρο στη Ν.Υόρκη -The Rockefeller Center 

Τον 4ο αιώνα μ.Χ. η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως η μέρα της Γέννησης του Χριστού και ταυτόχρονα σαν η πρώτη μέρα του χρόνου. Ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στη Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου από το 336. Κι η ίδια αυτή μέρα ήταν κι η Πρωτοχρονιά.

Το δέντρο, σαν χριστουγεννιάτικο σύμβολο, χρησιμοποιήθηκε μετά τον 8ο αιώνα. Εκείνος που καθιέρωσε το έλατο σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο ήταν, σύμφωνα με την παράδοση, ο ΄Άγιος Βονιφάτιος, που για να σβήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, έβαλε στη θέση του το έλατο, σαν σύμβολο χριστιανικό και ειδικότερα σαν σύμβολο των Χριστουγέννων.

Φυσικά, στο πέρασμα των αιώνων, το νόημα του χριστουγεννιάτικου δέντρου πήρε αναρίθμητες μορφές. Κι αρχικά, για να συμβολίσει την ευτυχία που κρύβει για τον άνθρωπο η γέννηση του Χριστού, άρχισε να γεμίζει το δέντρο-σύμβολο με διάφορα χρήσιμα είδη- κυρίως φαγώσιμα κι αργότερα ρούχα κι άλλα είδη καθημερινής χρήσης, συμβολίζοντας έτσι πρακτικά την προσφορά των Θείων Δώρων, για να εξελιχτεί προοδευτικά σ' ένα απαραίτητο διακοσμητικό είδος της μέρας αυτής, που αργότερα πήρε και τη θέση της "Δωροθήκης"- του χώρου δηλαδή που σ'αυτόν τοποθετούσαν οι συγγενείς και φίλοι τα δώρα τους ο ένας για τον άλλο.

Για την Αγγλία ο Τσαρλς Ντίκενς, ο συγγραφέας εκείνης της εποχής, φρόντισε να ξαναπάρουν τα Χριστούγεννα την παλιά χαρούμενη γιορταστική μορφή τους, όσο κανένας άλλος. Κι αν σήμερα σ'ολόκληρο τον κόσμο το χριστουγεννιάτικο δέντρο θυμίζει αυτή τη μέρα, αυτό σίγουρα οφείλεται στον Ντίκενς, που σε διάφορα έργα του και πιο πολύ ακόμα στις χριστουγεννιάτικες ιστορίες του, και το πασίγνωστο Κρίστμας Κάρολ, το προβάλλει σαν βασικό χριστουγεννιάτικο σύμβολο.

Στην πατρίδα μας, το χριστουγεννιάτικο δέντρο το έφεραν για πρώτη φορά στην Αθήνα οι Βαυαροί. Η ελληνική πάντως παράδοση της ναυτικής μας χώρας, θέλει στολισμένο καραβάκι.

Οι πρόγονοι του Χριστουγεννιάτικου δέντρου μπορούν να αναζητηθούν στα ειδωλολατρικά έθιμα της λατρείας των δέντρων. Τότε δέντρα μεταφέρονταν μέσα στα σπίτια και οι άνθρωποι τα στόλιζαν για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά τον επόμενο χρόνο. Λέγεται ότι ο Martin Luther ξεκίνησε την παράδοση των αναμμένων λαμπών στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο, στη Γερμανία, τον 16ο αιώνα. Η εικόνα ενός πράσινου δέντρου την παραμονή των Χριστουγέννων, με τα αστέρια να λάμπουν στον ουρανό από πάνω του, λέγεται ότι του έκανε μεγάλη εντύπωση κι έτσι τοποθέτησε ένα παρόμοιο δέντρο, διακοσμημένο με αναμμένα κεριά, μέσα στο σπίτι του. Στα μέσα του 1800, το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δένδρου είχε επεκταθεί ταχύτατα σε όλο τον κόσμο. Το 1882, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο Χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου, στολίσθηκε στην πόλη της Ν. Υόρκης, κατοικία του Edward Johnson, ενός συναδέλφου του Thomas Edison Σήμερα, περισσότερα από 72 εκατομμύρια δέντρα στολίζονται κάθε Χριστούγεννα, και από αυτά, 35 εκατομμύρια είναι αληθινά δέντρα ενώ 37 εκατομμύρια είναι ψεύτικα.