Φρίντγιοφ Νάνσεν, ο φύλακας άγγελος των προσφύγων

Εξέχουσα φυσιογνωμία στην εποχή του, ο Νάνσεν έγινε το 1888 ο πρώτος άνθρωπος που διέσχισε τη Γριλανδία με σκι σε τρεις μήνες. Ομως δεν ήταν μόνο αρκτικός εξερευνητής αλλά και λαμπρός επιστήμονας: θεωρείται συνιδρυτής της σύγχρονης θεωρίας για το κεντρικό νευρικό σύστημα ή νευρολογίας, αποκαλείται «πατέρας» της ωκεανολογίας λόγω της συνεισφοράς του σ’ αυτήν την επιστήμη ενώ μια από τις πολλές διακρίσεις του ήταν το μετάλλιο του ιδρυτή της Βρετανικής Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας.Ο Φρίντγιοφ Νάνσεν, ο «άγνωστός» μας ευεργέτης, γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου πριν από 150 χρόνια στη Νορβηγία. Συνέβαλε στη θεμελίωση της Κοινωνίας των Εθνών και ήταν ο πρώτος ύπατος αρμοστής για τους Πρόσφυγες.

 Βοήθησε περισσοτέρους ἀπὸ δύο ἐκατομμύρια πρόσφυγες καὶ ἐτιμήθῃ μὲ τὸ βραβεῖον ΝΟΜΠΕΛ γιὰ τὴν δράσιν του.
Βέβαια, ἐξ ὅσων διαβάζω γιὰ τὶς δράσεις του, μᾶλλον ἦταν ἀπὸ τοὺς πρωτεργᾶτες τοῦ ΟΗΕ, κάτι ποὺ σήμερα ἔχει μεταλλαχθῇ σὲ ἐργαλεῖον τῶν ἐκάστοτε ἐξουσιαστῶν, πρὸ κειμένου νὰ καταστρέψουν μίαν χώρα.
Αὐτὸ ὅμως δὲν ἀλλοιώνει τὶς προθέσεις του καὶ τὶς πράξεις του.
Ἐὰν πράγματι εἶναι ὅπως τὰ γραφει τὸ παρακάτω δημοσίευμα, τότε ἔχω νὰ καταθέσω ἕνα μεγάλο εὐχαριστῶ στὴν μνήμη αὐτοῦ τοῦ Ἀνθρώπου.
Φιλονόη.
Υ.Γ. Αὐτὴ βέβαια ἡ ἐμπλοκή του στὴν ἀνταλλαγὴ τῶν πληθυσμῶν, πολὺ μὲ προβληματίζει… Ἀφῆστε δὲ ποὺ ἔχω πλέον καταλήξῃ στὸ συμπέρασμα πὼς ὅσοι κατάφεραν νὰ συνδράμουν τοὺς Ἄγγλους στὴν ἁρπαγὴ τῶν πετρελαίων τῆς Μοσούλης, καλὲς ἀμοιβὲς ἔλαβαν. 
... και συμπληρώνω εγώ: Η προτομή του δρος Φρίντγιοφ Νάνσεν ευρίσκεται στο δημοτικό πάρκο Ριζάρη και Βασιλέως Κωνσταντίνου. Παράδοξο: στο πάρκο που έχει σύνορο τον δρόμο με το όνομα του πολιτειακού παράγοντα που συνετέλεσε στην μικρασιατική καταστροφή.....

Φρίντγιοφ Νάνσεν, ο φύλακας άγγελος των προσφύγων

Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ
Είναι ο άνθρωπος που βοήθησε όσο κανείς άλλος τους περισσότερους από ένα εκατομμύριο εξαθλιωμένους Έλληνες πρόσφυγες, που γλίτωσαν από τις τουρκικές εκκαθαρίσεις στη Μικρά Ασία, την Ανατολική Θράκη, τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη και τον Πόντο την περίοδο 1922-1924. Όταν μάλιστα το 1922 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το ανθρωπιστικό του έργο, προσέφερε ολόκληρο το ποσό για την ανακούφιση των προσφύγων, σε μια περίοδο που αναζητούσε εναγωνίως πόρους για την επιβίωση και αποκατάστασή τους.
Πώς έσωσε την Κέρκυρα
Σε ένα λιγότερο γνωστό ιστορικό περιστατικό, ο Νάνσεν κάλλιστα μπορεί να θεωρηθεί και «σωτήρας» της Κέρκυρας. Ήταν το 1923, κατά τη διάρκεια οριοθέτησης των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, όταν στις 27 Αυγούστου δολοφονήθηκε από ληστές στα όρια της ελληνικής επικράτειας ο Ιταλός στρατηγός Τελίνι μαζί με τους τέσσερις συνεργάτες του. Χωρίς να χάσει καιρό ο Μουσολίνι, στις 31 Αυγούστου βομβάρδισε το νησί και το κατέλαβε μαζί με τα γύρω νησιά.
«Πράττοντας ορθά, η ελληνική κυβέρνηση κατέφυγε στην ΚτΕ, η οποία ευτυχώς συνεδρίαζε κατά την περίοδο εκείνη. Οι διαμαρτυρίες που εκφράστηκαν στη συνέλευση από τον Νάνσεν και τους συναδέλφους του από τη Σουηδία και τη Δανία, τους Μπράντινγκ και Τσάλε αντίστοιχα, ήταν τόσο σφοδρές, ώστε η Ιταλία αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Κέρκυρα στις 27 Σεπτεμβρίου 1923», σημειώνει ο προσφάτως εκλιπών ομότιμος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Πολιτείας της Νέας Υόρκης, ιδρυτής και διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στη Νέα Υόρκη δρ Χαράλαμπος Ψωμιάδης στο μόλις εκδοθέν βιβλίο του «Ο Φρίντγιοφ Νάνσεν και το ελληνικό προσφυγικό πρόβλημα 1922-1924» στη σελίδα 159.
Βοήθησε 2 εκατομμύρια. ψυχές
Η πρώτη του αποστολή ως διεθνούς δημόσιου λειτουργού τού ανατέθηκε το 1920: αφορούσε τους «ξεχασμένους» αιχμαλώτους πολέμου, φυλακισμένους πολίτες και εκτοπισμένους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου που κρατούνταν ακόμη σε Ρωσία, Σιβηρία και Κεντρική Ευρώπη. Κατάφερε τον επαναπατρισμό περισσότερων από 450.000 ανθρώπων από 26 εθνικότητες και στη συνέχεια ανέλαβε να βοηθήσει πάνω από 1,5 εκατομμύριο Ρώσους, απάτριδες φυγάδες από την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Ο τρόπος που επινόησε ήταν το Διαβατήριο Νάνσεν, το οποίο αναγνωρίστηκε από 52 χώρες και έδωσε σε πολλούς Ρώσους πρόσφυγες που αδυνατούσαν να πάρουν κανονικό διαβατήριο τη δυνατότητα εγκατάστασης στη Δύση. Ανάμεσα σε αυτούς που επωφελήθηκαν ήταν και διακεκριμένοι δημιουργοί, όπως ο ζωγράφος Μαρκ Σαγκάλ, η χορεύτρια Άννα Πάβλοβα και οι συνθέτες Σεργκέι Ραχμάνινοφ και Ιγκόρ Στραβίνσκι. 
Απάλυνε το δράμα της περιόδου 1922-24
Κορυφαία όλων όμως ήταν η καίρια συμβολή του στο δράμα των ξεριζωμένων Ελλήνων που κατέφτασαν σε μια ηττημένη Ελλάδα.
Με ελάχιστους πόρους κατάφερε να οργανώσει παραρτήματα κατά των επιδημιών σε Κωνσταντινούπολη και Ελλάδα για την καταπολέμηση των μεταδοτικών ασθενειών, κυρίως τύφου και χολέρας που μάστιζαν τους εξασθενημένους πρόσφυγες, δημιούργησε σταθμούς απολύμανσης για τη θεραπεία τους πριν από την είσοδό τους στην Ελλάδα, στήριξε με τρόφιμα και ρουχισμό όσους κατάφεραν να αποδράσουν από τα στρατόπεδα της Πόλης και έδωσε μάχες σε πολιτικό επίπεδο μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων πολέμου και των αμάχων από τα στρατόπεδα εργασίας των νεότουρκων, που δεν ήταν τίποτα άλλο από στρατόπεδα εξόντωσης: οι κρατούμενοι εκεί δεν επιβίωναν πάνω από 10 μήνες.
Ανάμεσα στα επιτεύγματά του ήταν η ίδρυση και χρηματοδότηση μιας πρότυπης αγροτικής σύμπραξης από πολλά χωριά στη Δυτική Θράκη για 15.000 πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, ώστε να καταφέρουν οι πρόσφυγες να αυτοσυντηρηθούν καλλιεργώντας εγκαταλελειμμένες αγροτικές εκτάσεις. Καταλυτικός ήταν ο ρόλος του και στο διακανονισμό του προσφυγικού, με την εφαρμογή της Σύμβασης Ανταλλαγής Ελληνικών και Τουρκικών Πληθυσμών, στη θεμελίωση της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων που επέβλεπε την ανταλλαγή πληθυσμών αλλά και στην κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας να συνδράμει την Ελλάδα στην αντιμετώπιση αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης που ξεπερνούσε τις δυνάμεις της.
ἐλευθεροτυπία


Επιδιώ­κο­ντας να προ­ω­θή­σει το ευ­ρύ­τε­ρο εν­δια­φέ­ρον για το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα και να κρα­τή­σει ζω­ντα­νό το αν­θρω­πι­στι­κό πνεύ­μα του Νάν­σεν, ο πρώ­τος Ύ­πα­τος Αρ­μο­στής του Ο­Η­Ε για τους πρό­σφυ­γες, Γκέ­ρι­ντ Βαν Χό­ι­βεν Γκέ­ντχαρ­τ, ί­δρυ­σε το 1954 το Βρα­βεί­ο Προ­σφύ­γων Νάν­σεν το ο­ποί­ο α­πο­νέ­με­ται κά­θε χρό­νο σε έ­να ά­το­μο ή ορ­γα­νι­σμό για το ε­ξαι­ρε­τι­κό έρ­γο του υ­πέρ των προ­σφύ­γων. Σκο­πός του βρα­βεί­ου εί­ναι να ε­πι­στή­σει την προ­σο­χή στις δο­κι­μα­σί­ες που α­ντι­με­τω­πί­ζουν οι πρό­σφυ­γες και να εν­θαρ­ρύνει τη διε­θνή βο­ή­θεια και συ­νερ­γα­σί­α για το σκο­πό αυ­τό.