Τετάρτη 22 Ιανουαρίου 2014

Αλκυόνη και Αλκυονίδες


Η Αλκυόνη στην ελληνική μυθολογία ήταν σύζυγος του Κύηκα και κόρη του Αιόλου. Με τον Κύηκα ζούσε πολύ ευτυχισμένη και η αγάπη τους ήταν πρότυπο για όλους.
Αλκυόνη, Herbert James Draper

     Μια μέρα, ο Κύηκας βγήκε στο πέλαγος για ψάρεμα. Μάταια τον παρακαλούσε η Αλκυόνη να μην πάει γιατί είχε ένα άσχημο προαίσθημα. Εκείνος πήγε και όντως σηκώθηκαν δυνατοί άνεμοι και βύθισαν το πλοίο του. Η Αλκυόνη που παρακολουθούσε από μακριά τη σκηνή μόλις είδε το πλοίο του να χάνεται μέσα στην απελπισία της έπεσε από ενα βράχο και σκοτώθηκε.

     Επειδή η αγάπη τους ήταν τόσο δυνατή, οι θεοί τους λυπήθηκαν και τους μεταμόρφωσαν σε πουλιά, τις γνωστές μας αλκυόνες. Μάλιστα επειδή οι αλκυόνες γεννούν τα αυγά τους τον Ιανουάριο σε φωλιές μέσα στους βράχους, ο Δίας επέτρεψε στον ήλιο να λάμπει δυνατά και να ζεσταίνει τις αλκυόνες μέχρι να επωαστούν τα αυγά τους .Οι ζεστές αυτές μέρες του Γενάρη ονομάστηκαν γι' αυτό το λόγο αλκυονίδες μέρες.

Οι Αλκυονίδες, στην Ελληνική μυθολογία, ήταν 7 Νύμφες, κόρες του γίγαντα Αλκυονέα. Τα ονόματά τους ήταν Αλκίππη, Ανθή, Αστερία, Δριμώ, Μεθώνη, Παλλήνη και Φθονία.
Όταν ο Ηρακλής σκότωσε τον πατέρα τους, λυπήθηκαν τόσο που έπεσαν στη θάλασσα. Η Αμφιτρίτη τις έδειξε συμπόνια και τις μεταμόρφωσε σε αλκυόνες.
     Ως Αλκυονίδες μέρες λέγονται από τους Έλληνες συνηθέστερα ημέρες του Ιανουαρίου κατά τις οποίες επικρατεί ωραίος καιρός με ηλιοφάνεια. Η ονομασία αυτή είναι αρχαία ελληνική και προέρχεται από τον Αριστοτέλη. 
   Οι ημέρες αυτές πήραν το όνομά τους ("αλκυόνιαι") από το μύθο της ελληνικής μυθολογίας τον σχετικό με το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη, που αποτελεί την αλληγορική σημασία του ομώνυμου αστέρα Αλκυόνη των Πλειάδων που φέρεται με το όνομα του πτηνού. Ο αστέρας Αλκυόνη κατά την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες και επομένως κατά τις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στο σύμπλεγμα των Πλειάδων, ως κορωνίδα της Πούλιας, κατα τη δημώδη έκφραση, που σημαίνεται ως προς το ζενίθ, στην ψηλότερη περιοχή του ουράνιου θόλου. Εξ αυτού του απλού φυσικού γεγονότος όλες οι συνεχόμενες ημέρες που είναι ορατός ο αστέρας Αλκυών ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες.
       Από καθαρά μετεωρολογική άποψη οι αλκυονίδες ημέρες ως ημέρες καλοκαιρίας εξηγούνται από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα μέχρι το γεωγραφικό πλάτος κυρίως της βορειοανατολικής Ευρώπης, κατά την περίοδο του χειμώνα παρατηρείται η αυτή βαρομετρική πίεση (εξίσωση πίεσης) με συνέπεια αφενός να μη δημιουργούνται άνεμοι και αφετέρου ο καιρός να είναι μεν ψυχρός αλλά και ηλιόλουστος, λόγω της αντικυκλωνικής κατάστασης.
     Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε χρόνο υπάρχουν Aλκυονίδες ημέρες. Υπάρχουν και έτη που έλλειψαν τελείως όπως το 1947, αλλά και οι ημερομηνίες έναρξης και λήξης και διάρκεια αυτών δεν είναι σταθερές. Συνηθέστερα όμως καλύπτουν σχεδόν το δεύτερο ήμισυ του Ιανουαρίου. Παρόλα αυτά, άλλοι επιμένουν να αποδίδουν τη διάρκειά τους σε διαστήμα 14 αίθριων ημέρων, από τις 15 Δεκεμβρίου έως 15 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα, στην καρδιά του χειμώνα.
     Η Ευρωπαϊκή Αλκυόνα είναι ένα μικρομεσαίου μεγέθους πουλί που ζει και αναπαράγεται σε ποτάμια, σε ακτές, σε υγρότοπους αλλά και σε παράκτιες λιμνοθάλασσες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης γενικότερα.


     Πρόκειται για ένα παχουλό, συμπαγές πουλί με μήκος μέχρι 20 εκατοστά με κοντή ουρά και πόδια, μεγάλο και χοντρό κεφάλι και δυσανάλογα μακρύ, δυνατό και ίσιο ράμφος. Ένας μεσαιωνικός μύθος αναφέρει ότι το αρχικό χρώμα της ήταν γκρίζο. Φτερούγισε όμως πολύ ψηλά, τόσο που η ράχη της πήρε το χρώμα του ουρανού και το στήθος και η κοιλιά της τσουρουφλίστηκαν από τον ήλιο.


     Το εντυπωσιακό αυτό ψαροπούλι, παρά τα δυσανάλογα χαρακτηριστικά του, έχει πανέμορφα χρώματα. Γαλαζοπράσινες, σχεδόν ηλεκτρίκ φτερούγες και κορώνα, λαμπερό γαλάζιο, με μεταλλικές ανταύγειες στη πλάτη και την κοντή ουρά της, κάτασπρο μπάλωμα στο λαιμό και πορτοκαλοκόκκινα μάγουλα, στήθος και κοιλιά. Τα ενήλικα έχουν ανοιχτοκόκκινα πόδια, ενώ τα ανήλικα γκριζωπά, με φτέρωμα μουντό και πράσινο. Τα αρσενικά έχουν ολόμαυρο ράμφος ενώ τα θηλυκά έχουν κοκκινωπή την βάση του κάτω ράμφους.


     Παρά τα έντονα χρώματα που διαθέτει αυτό το όμορφο πουλί, είναι δυσδιάκριτο στο φυσικό του περιβάλλον και ιδίως όταν παραμονεύει ακίνητο στα κλαδιά των υδρόφιλων δέντρων και θάμνων προκειμένου να αρπάξει την τροφή του, την οποία και αποτελούν αποκλειστικά τα ψάρια. Αν και είναι δειλό πουλί, σπάνια παραμένει ακίνητη. Είναι ικανή να φτεροκοπά επιτόπου προκειμένου να εντοπίσει τη λεία της και την πιάνει με κάθετες βουτιές σε περιοχές με ρηχά κυρίως νερά. Έχει πέταγμα γρήγορο, σε ευθεία γραμμή και χαμηλά πάνω από το νερό. Κατά την πτήση ακούγεται ένα οξύ, σύντομο σφύριγμα που επαναλαμβάνεται μόνο σε ένταση. Δεν φημίζεται για το κελάηδημά της, το οποίο αποτελείται από σύντομες φράσεις σε ακανόνιστο ρυθμό.


     Η Αλκυόνα γεννάει τα αυγά της το συνήθως μέσα στον παγερό Ιανουάριο. Επιλέγει άλλοτε περιοχές με ρυάκια με γλυκό νερό και βλάστηση στις όχθες, άλλοτε βράχους κοντά στην θάλασσα αλλά και βαλτώδεις εκβολές ποταμών με πυκνές καλαμιές για να φτιάξει την φωλιά της. Σκάβει βαθιά τρύπα μέχρι και βάθους ενός μέτρου στις κάθετες όχθες, και εκεί γεννάει τα αυγά της. Είναι από τα λίγα πουλιά που γεννάει τα αυγά της στην καρδιά του χειμώνα και για να μπορέσει να τα επωάσει, η φύση φροντίζει κατά το διάστημα της επώασης να ζεσταίνει ο καιρός για να μπορέσει να πολλαπλασιαστεί το είδος.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου