Παρασκευή 1 Μαΐου 2015

Μάϊος ο παρεξηγημένος..!!


Ο Μάης είναι ο πιο παρεξηγημένος μήνας, επειδή από παρήχηση συνδέεται με τα μάγια, εξ ου και το λαϊκό "Μάη μου, μάγεψέ τον".

Γι' αυτό αποφεύγουν τους γάμους.


Αλλά και για την προσβολή του ανθρώπινου εγωισμού που θα συμβεί, αν συγχρονίσει τον υμέναιό του με τον οργασμό που δείχνουν εκείνη την περίοδο οι γάϊδαροι!!

Τις μαγιάτικες μέρες οργιάζουν οι μάγοι και οι μάγισσες πιστεύει. Γι' αυτό την Πρωτομαγιά με το που ξυπνούν τρώνε σκόρδο, για ν' αποτρέψουν τη βασκανία, επισκέπτονται αγιάσματα ή τρώνε λαμπροκούλουρα, που φυλάγονται στα εικονίσματα, ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό από τη Μ. Πέμπτη.

Μάϊος ή Μάης < λατ. Maius, meusis = ο μήνας της θεάς Μαίας (Maia). Ο τρίτος μήνας του ρωμαϊκού έτους, ο 5ος μήνας του Γρηγοριανού και του Ιουλιανού ημερολογίου, μεταξύ 10ης φλορεάλ και 10ης πρεριάλ στο γαλλικό δημοκρατικό ημερολόγιο.

Θεωρείται ο καλύτερος μήνας του χρόνου (γι' αυτό και Καλομηνάς), σύμβολο της ανοίξεως και της νεότητος. Γι' αυτό τον λένε και Πράσινο, Κερασάρη (Μακεδονία, φημισμένα τα μαγιάτικα κεράσια της Έδεσσας), Λούλουδο (Ήπειρος), Θερισμό (Κάλυμνος), Πεντεφά (Κύπρος, λόγω της μεγάλης διάρκειας της ημέρας του).

Ήταν ο μήνας ο προστατευόμενος από τον Απόλλωνα.

Τον προσωποποιούσαν με έναν άνδρα, ο οποίος ήταν στο μεταίχμιο δύο ηλικιών και φόραγε στο κεφάλι του κάνιστρο με λουλούδια.

Οι Ρωμαίοι τον ήθελαν μεσόκοπο, με φαρδύ χιτώνα και επίσης ένα πανέρι λουλούδια στο κεφάλι.

Τραγουδάνε οι Μακεδόνες:


Τώρα Μαγιά, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι,

τώρα 'μορφαίνουν τα κλαδιά, τώρα 'μορφαίνει ο τόπος.
ή


Τώρα είναι Μάης κι άνοιξη, τώρα είναι καλοκαίρι

τώρα κι ο ξένος βούλεται στον τόπο του να πάει.
Αλλά ποιός δεν φέρνει στα χείλη του τον Αχ. Παράσχο:


Δρέψατε πάλιν ερασταί ευδαίμονες ναρκίσσους

εις του Μαΐου τους χρυσούς κι ευώδεις παραδείσους.
Η λαϊκή πίστη λέει πως "στον καταραμένο τόπο (ή στων αμαρτωλών) Μάη μήνα βρέχει" ή "στων αμαρτωλών τη χώρα το Μαγιάπριλο χιονίζει". Γι' αυτό και εν είδει κατάρας λέγεται "να σε δω τον Μάη με γούνα και τον Αύγουστο με σεγκούνα".

Κι' όμως μέρη που χρειάζονται τις βροχές του (Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Ρούμελη), τον εξευμενίζουν για να βρέξει, με το έθιμο της Πιπεριάς, ή Περπερούνας ή Περπεριάς ή Περπερίτσας ή Μπαρμπαρούσας ή Παπαρούνας. Περιφέρουν ένα άτομο νεαράς ηλικάς (την Πιπεριά), που φέρει στο κεφάλι στεφάνι από άνθη και σ' όλο του το σώμα κλαδιά. Η Πιπεριά χορεύει στους δρόμους, συνοδεία άλλων νέων, που τραγουδούν και χορεύουν, ενώ οι γυναίκες απ' τα παράθυρα τους καταβρέχουν.

Από εδώ αρχίζει η περίοδος των μηνών που δεν έχουν το γράμμα "Ρ" στο όνομά τους. Έτσι κατά το λαϊκό "μήνα που δεν έχει ρο το κρασί θέλει νερό", σημαίνει ότι το κρασί πρέπει να ελαττώνεται ή να αραιώνεται.

Στα Δαμασκηνά Κοζάνης, οι προληπτικοί δεν βγαίνουν απ' το σπίτι, "γιατί τη μέρα αυτή πιάνουν τα μάγια", λένε. Το μαρτυρούν και τα δημοτικά:

Πρωτομαγιά μου τά'ριξες

τα μάγια και με μάγεψες.

και το άλλο του Μπραχόπουλου:

Πρωτομαγιά σε κλέψανε

το δόλιο μ' ορφανέψανε.

Αυτό εκτός από τη σύγχυση της λέξεως του Μαγιού με τα μάγια, προκύπτει και από το ότι πολύ νωρίς το Μάη (3/5) γιορτάζει και η αγία Μαύρα, άρα κατά τη λαϊκή αντίληψη όλα είναι μαύρα τον Μάη.

Άλλωστε κοντινή είναι και η σχέση της τροφού μας, Μαίας (= Γης), της μάνας του Ερμή, με τον Μάη, ενώ οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Λεμούρια ή Λεμουράλια, προς τιμήν των νεκρών και των καταχθόνιων δαιμόνων, πιστεύοντας πως αυτό το μήνα τα πνεύματά τους επέστρεφαν στον κόσμο και τρομοκρατούσαν τους ανθρώπους - άρα δεν ευνοεί ο μήνας για τέλεση γάμων.

Στη Θράκη, την Πρωτομαγιά το πρωί πίνουν γάλα. Όποιος δε, είχε πολλά αρμέγματα μοίραζε κι από ένα κανάτι γάλα στους φτωχούς "για τις ψυχές των πεθαμένων του" ή η νοικοκυρά έφτιαχνε γαλατόπιττες και έδινε σε γείτονες και συγγενείς.

Πρωτομαγιά


Την Πρωτομαγιά όλη η Ελλάδα πλέκει στεφάνια από λουλούδια, τους μάηδες. Το στεφάνι συμβολίζει τα δεσμά του γάμου, εξ ου και στεφανώνομαι = παντρεύομαι, αρραβωνιάζομαι, εξ ου και τα στέφανα της εκκλησίας στο ζευγάρι που παντρεύεται. Παλαιότερα τα στεφάνια του γάμου ήταν πλεγμένα από διάφορα μέταλλα (κυρίως από χρυσό και άργυρο). Οι πιο φτωχοί έκαναν στέφανα γάμου από κληματόβεργες και κλαδιά ελιάς. Θυμηθείτε το "και στεφάνωσον τους δούλους σου τούτους, λαβών κλάδον ελαίας και βάϊα φοινίκων και ρόδα εκ του παραδείσου και βότρυν εκ της αμπέλου και μαργαρίτας εκ της θαλάσσης και λίθον τίμιον εκ της ερήμου και πλέξας στέφανον επίθες εις τας κεφαλάς αυτών".
ο Γεωργιλάς όμως για τους άτυχους γάμους λέγει:

Κάλλιον να μην είχε βλογηθήν

να μην είχεν βάλει κλήμα.

Edouard_Bisson 1899 Οι τρεις Χάριτες, κόρες της Ευάνθης

Η μάγισσα του Μαγιού, η Ευάνθη, φτιάχνει πρώτη τα μαγιοστέφανα, πλέκοντας 7 ειδών λουλούδια: τριαντάφυλλα, βιολέτες, γεράνια, γαρύφαλα, μαργαρίτες, ανεμώνες και υακίνθους, τοποθετώντας ανάμεσά τους αγκάθια και φύλλα μαύρης συκιάς (για τους εχθρούς), στάχυα, κλωνιά ροδιάς και μυγδαλιάς (για την ευφορία) και σκόρδα (για τη βασκανία). Όλοι βγαίνουν στους αγρούς να "πιάσουν τον Μάη".

Τα αγόρια (μαγιόπουλα) προσφέρουν νεόκοπα άνθη πλεγμένα στεφάνια στα κορίτσια (μαγιοπούλες).

Στην παλιά Αθήνα το μεγάλο μαγιάτικο πανηγύρι γινόταν στην οδό Πατησίων, τόπο κήπων βιολετών, κρίνων, πανσέδων, τριανταφυλλιών και γαρυφαλιών, αφού η πολιτεία σταμάταγε στην πλατεία Αγάμων (πλ. Αμερικής τώρα).Νέοι και νέες με κιθάρες και τραγούδια ξεκινούσαν απ' όλες τις γωνιές της Αθήνας για να φτάσουν εδώ.

Άλλος αθηναϊκός τόπος γιορτής των λουλουδιών της Πρωτομαγιάς ήταν και οι λόφοι και τα κέντρα της Πλάκας.


Οι "μάηδες" πρέπει να κρεμαστούν "αφώτιγα" (σκοτεινά) και να μείνουν κρεμασμένοι ως την παραμονή του άη Γιάννη του Κλήδονα, οπότε πετιούνται και καίγονται στις φωτιές.


Από τα δρώμενα της Πρωτομαγιάς, χαρακτηριστικό είναι αυτό του μαγιόπουλου: 'Ενα αγόρι (μαγιόπουλο ή φουσκοδένδρι όπως το λεν στη Μακεδονία), κείται νεκρό, σαν το ασάλευτο γρασίδι, μιμούμενο τον πεθαμένο Διόνυσο (αργότερα Χριστό). Οι Ευανθίες τον στολίζουν με άνθη και πράσινα κλαδιά και αρχίζουν τον κομμό:

Ποιός σ' έκοψε τις ρίζες σου και στέγνωσ' η κορφή σου;

Τί μόκαμες λεβέντη μου, τι μόκανες ψυχή μου;

Ξεσφάλισε τα μάτια σου.


Ξαφνικά το μαγιόπουλο πετάγεται επάνω, τινάζει τα κλαδιά, και οι πανηγυριστές περνούν από τον θρήνο και τον οδυρμό στη χαρά και το γλέντι. Η ανάσταση του Ευάνθη σημειωνόταν με το στολισμό των θυρών με μαγιοστέφανα.

Αλλού φτιάχνουν και παίζουν τη χελιδόνα: 'Ενα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού, καρφωμένο στην κορφή κατακόρυφου ξύλινου άξονος, περασμένου στο εσωτερικό καλαμιού και που μπορούσε έτσι να περιστρέφεται, καθώς τα παιδιά τραβούσαν το σκοινί, με το οποίο ήταν δεμένη η χελιδόνα. Το τρίξιμο του ξύλου μέσα στο καλάμι περνιόταν για κελάηδημα για το πρώτο άγγελμα της άνοιξης δηλαδή.

Την Πρωτομαγιά στη Μύκονο λένε ψέματα όπως αλλού την Πρωταπριλιά, ενώ στον Βόλο μασκαρεύονται, γι' αυτό και εκεί λένε "μάηδες" τους μασκαράδες.

Η Πρωτομαγιά γιορτάζεται διεθνώς ως ημέρα της εργατιάς κατά την οποία όλοι οι εργάτες κατεβαίνουν σε απεργία, γιατί το Συνέδριο των Εργατικών Συνδικάτων που συγκλήθηκε στο Σικάγο το 1884, αποφάσισε από την 1η Μαΐου 1886 να καθορισθεί το 8ωρο στην
κανονική καθημερινή εργασία και ζήτησε την κινητοποίηση και τη συμπαράσταση των μελών του, γι' αυτό. Από το 1886 μέχρι το 1889 λοιπόν έγιναν μεγάλες απεργίες στις ΗΠΑ ώσπου στο Παρίσι το 1889 το Διεθνές Συνέδριο των Σοσιαλιστών, καθιέρωση την 1η Μαΐου ως ημέρα διεκδικήσεως των δικαιωμάτων των εργαζομένων.






https://www.youtube.com/watch?v=w3ZtHl2g7Yw

ΤΑΜΑΤΑ και ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ - Γ. Λεκάκη, εκδ. Γεωργιάδη 2001


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου