Μακεδονία ξακουστή!! Θεσσαλονίκη: Η ιστορία της Γ'

Το κίνημα των Ζηλωτών

Οι ζηλωτές κατά την βυζαντινή εποχή εξέφραζαν τον "ζήλο", την πίστη δηλαδή στο συντηρητισμό και την παράδοση, γι' αυτό και ήσαν εχθροί των νεωτερισμών. Στα χρόνια όμως της παρακμής του Βυζαντίου και ιδίως μετά την ανασύσταση της Αυτοκρατορίας έπειτα από τη φραγκική κυριαρχία, μέσα στην αποσύνθεση της φεουδαρχίας που ακολουθούσε και στη γέννηση της αστικής τάξεως, βρέθηκαν οι Ζηλωτές ευθυγραμμισμένοι με τις λαϊκές μάζες και τα προοδευτικά στοιχεία. Το μεγάλο τους πολιτικό κέντρο βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν φυσικό σαν εμπορική μητρόπολη να συγκεντρώνη στον ύψιστο βαθμό τις κοινωνικές ζυμώσεις της εποχής.

Ιωάννης Κατακουζηνός

Το 1342 η παρακμασμένη αυτοκρατορία συγκλονιζόταν από μια δεινή δυναστική διαμάχη. Ήταν μεταξύ του Ιωάννου ΣΤ΄Κατακουζηνού, που ήταν στασιαστής αυτοκράτωρ (1347-1354) και του Ιωάννου Ε΄ του Παλαιολόγου που ήταν ανήλικος αλλά και ο νόμιμος αυτοκράτωρ. Οι Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης ετάχθησαν με το μέρος του νόμιμου ηγεμόνος και στασίασαν κατά του στρατιωτικού διοικητού της πόλεως, του Θεοδώρου Συνοδινού, στρεφόμενοι ταυτόχρονα εναντίον των οπαδών του Κατακουζηνού που κατά πλειοψηφία απετελούντο από τους πλούσιους και τους ισχυρούς γαιοκτήμονες ή εμπόρους. Η στάση εκείνη εξελίχθηκε σε κοινωνική επανάσταση που είχε επί κεφαλής τις συντεχνικές και εργατικές οργανώσεις της Θεσσαλονίκης. Οι επαναστάτες εγκατέστησαν πολιτική εξουσία και αρχηγοί ήταν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος και ο Ιωάννης, γιος του Μεγάλου Δουκός Αλεξίου Αποκαύκου. Μαζί όμως με αυτούς συμμετείχαν στην αρχηγία της εξουσίας και ορισμένα καθαρώς λαϊκά στοιχεία.

O Δεύτερος Εμφύλιος των Βυζαντινών ξεκινά το 1341 και στη διάρκειά του οι αντίπαλες πλευρές αναγκάστηκαν να συνάψουν συμμαχίες με εχθρούς του Βυζαντίου, όπως το Στέφανο Δουσάν της Σερβίας, ο οποίος άλλαξε στρατόπεδα κατά τα ίδια συμφέροντα, αλλά ακόμα και τους ίδιους τους Τούρκους, τους οποίους έφεραν ως επιδιαιτητές οι ίδιοι οι Βυζαντινοί στην καθαρά εσωτερική αυτή υπόθεση. Παράλληλα, ξόδεψαν κάθε ίχνος χρυσού που υπήρχε διαθέσιμο, με χαρακτηριστικό δείγμα την κατάθεση των αυτοκρατορικών κοσμημάτων σε βενετικό ενεχυροδανειστήριο από την Άννα της Σαβοΐας έναντι ευτελούς ποσού. Η διαμάχη τελείωσε το 1347, με πρώτο αυτοκράτορα τον ανήλικο Ιωάννη Ε' Παλαιολόγο και συναυτοκράτορα τον Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνό. Οι εμφύλιες συγκρούσεις, όμως, έληξαν οριστικά μόνο όταν ο δεύτερος παραιτήθηκε από το θρόνο το 1354.

Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος

           Είναι η εποχή που το βυζαντινό κράτος έχει να αντιμετωπίσει τους Σέρβους του Στέφανου Δουσάν ο  οποίος κάνει μεγαλόπνοα σχέδια και οραματίζεται τον εαυτό του βασιλιά των Ρωμαίων. Από την Ανατολή υπάρχουν οι φιλόδοξοι Οθωμανοί που έχουν παγιώσει την κυριαρχία τους στη Μικρά Ασία. Από καιρό οι Βυζαντινοί είχαν  μισθώσει τις υπηρεσίες τουρκικών στρατευμάτων από διάφορες φυλές, παρά το ότι οι Τούρκοι πολύ συχνά λεηλατούσαν τα μέρη από όπου περνούσαν.  Κατά τη διάρκεια της δυναστικής διαμάχης η συνήθεια αυτή έγινε καθεστώς. Ήταν τόσο το μένος και η αντιπαλότητα των δύο πλευρών που δεν μπορούσαν δυστυχώς να διακρίνουν ότι  άνοιγε ο ασκός του Αιόλου και ότι υπονόμευαν το μέλλον τους κράτους. Ο εμφύλιος πόλεμος μαίνονταν στη Μακεδονία και στη Θράκη από τις συνεχείς εχθροπραξίες των Βυζαντινών, στις οποίες συμμετείχαν με τη μια ή την άλλη πλευρά, Βούλγαροι, Σέρβοι και Οθωμανοί, αλλάζοντας πολλές φορές στρατόπεδο ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

         Ο κράλης της Σερβίας Στ. Δουσάν ενθαρρυμένος από την κατάσταση αυτή, έβλεπε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του. Εγκατέλειψε τον Κατακουζηνό και προσφέρθηκε με το αζημίωτο να ταχτεί με το μέρος του νεαρού

Στέφανος Δουσάν

Ιωάννη και της μητέρας του αυτοκράτειρας Άννας. Την Κυριακή το Πάσχα του 1346, στο καθεδρικό ναό των Σκοπίων, στέφτηκε <<αυτοκράτορας των Σέρβων και των Ρωμαίων>>, ενώ παράλληλα αναβάθμισε τον επίσκοπο των Σέρβων σε πατριάρχη.

Επί οκτώ ολόκληρα χρόνια οι Ζηλωτές έμειναν οι αδιαφιλονίκητοι κύριοι της Θεσσαλονίκης και τούτο παρά τις προσπάθειες του Κατακουζηνού να καταπνίξη την επανάσταση. 
Ο Κατακουζηνός κατόρθωσε να κερδίσει την υποστήριξη του Ορχάν, των Οσμανλήδων, δίνοντας του σε γάμο την κόρη του, Θεοδώρα. Στην επιγαμία αυτή αλλά και σε άλλες στηρίχτηκε ο Μωάμεθ ο Β΄ο Πορθητής για να διακηρύξει, μετά την άλωση, ότι είναι απόγονος και διάδοχος των Βυζαντινών αυτοκρατόρων.

Σε ανταπόδοση ο Ορχάν για το γάμο με τη βυζαντινή πριγκίπισσα, έστειλε ένα στρατιωτικό σώμα 6.000 ανδρών, για να πολεμήσουν στη Θράκη. Η αυτοκράτειρα Άννα, για να αντιμετωπίσει τη συμμαχία του Κατακουζηνού με τον Ορχάν, έσπευσε να κλείσει συμφωνία με άλλο Οθωμανό ,τον εμίρη της Φιλαδέλφειας, που προσφέρθηκε, με το αζημίωτο βέβαια, να στείλει εκστρατευτικό σώμα στη Θράκη.  Η πλημμυρίδα των Οθωμανών στο βυζαντινό έδαφος δεν είχε τελειωμό, ενώ υπήρχαν  και οι επιθετικές βλέψεις των Σέρβων του Δουσάν.  Όταν τελείωσαν οι μάχες, οι περισσότεροι από αυτούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Θράκη και σε περιοχές της Μακεδονίας.

 Orhan Gazi, 1281; - Μάρτιος 1362)
 ήταν σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
από το 1336 μέχρι τον θάνατό του το 1362.

         Μετά τη πτώση του Κατακουζηνού, το 1355, ο Ορχάν βρήκε τη δικαιολογία για να εισβάλλει κυριολεκτικά στα ευρωπαϊκά βυζαντινά εδάφη της Θράκης, ενθαρρύνοντας Τούρκους νομάδες και γαζήδες να ακολουθήσουν. Παράλληλα το ασιατικό κομμάτι του Εμιράτου του, ενισχύονταν απορροφώντας σταδιακά τα γειτονικά εμιράτα.

            Οι επαναστάτες εξεδιώχθησαν από την πόλη μόνο όταν έπαυσε η εθνικά καταστρεπτική διαμάχη και συμφιλιώθηκαν οι δύο αντίζηλοι ηγεμόνες. 

Τότε, το 1360, οι δύο αυτοκράτορες, ο Ιωάννης ΣΤ΄ Κατακουζηνός και ο Ιωάννης Ε΄ Παλαιολόγος, μπήκαν στη Θεσσαλονίκη με μεγάλη επίσημη τελετή.

Α' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html

Β' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_6.html

Γ' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_7.html

Μακεδονία ξακουστή!! Πρέσπες https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_93.html

Παγκόσμιος Λαογρ. και Γεωγρ. Εγκυκλ. ΕΛΛΑΣ - Α' τ., εκδ. Χ. Γιοβάνης 1969
https://el.wikipedia.org
http://vizantinonistorika.blogspot.com