Δύο μήνες μετά την τελευταία του επιστολή, ο Αναστάσιος Παπουνζάλοβ, με προτροπή, προδήλως, του Αλεξ. Υψηλάντη παραδίδει στον ιατρό Πέτρο Ηπίτη (καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και στη συνέχεια οικογενειακός γιατρός των Υψηλαντών) την από 15 Αυγούστου 1819 συστατική του επιστολή, προς τον ευρισκόμενο στο Λονδίνο φίλο και συνεργάτη του Κακουλίδη και τον παρακαλεί να τον δεχθεί "ευμενεστάτως" και να τον συστήσει "και στους λοιπούς ομογενείς φίλους".
Δεν είναι γνωστός ο σκοπός μεταβάσεως του Ηπίτη στο Λονδίνο. Αν συνδυάσει όμως κανείς το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων επιστολών του Παπουνζάλοβ προς τον Κακουλίδη και την μνεία στη δεύτερη από αυτές του ονόματος του Αλ Υψηλάντη, μπορεί με βεβαιότητα να υποστηρίξει ότι η μετάβαση του Ηπίτη στο Λονδίνο, είχε συνωμοτικούς σκοπούς, γνωστούς οπωσδήποτε και στον Υψηλάντη. Δε είναι επίσης γνωστός ο ακριβής χρόνος μεταβάσεως και παραμονής του Ηπίτη στο Λονδίνο. Από το γεγονός ότι η επιστολή αυτή βρέθηκε στην κατοχή του Κακουλίδη συμπεραίνεται ότι ο Ηπίτης πράγματι πήγε το 1819 και φιλοξενήθιηκε από αυτόν στο Λονδίνο. Όπως ήταν επόμενο, ο Κακουλίδης πήρε και κράτησε την επιστολή αφού προοριζόταν γι' αυτόν, όπως θα έκανε ο οιοσδήποτε.
Ο καθηγητής Απ. Βακαλόπουλος, στον οποίο παραδόθηκε από τον αείμνηστο Μαν. Ανδρόνικο (διάσημος αρχαιολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, γαμβρός του Φιλικού Κακουλίδη στη δισέγγονή του Ολυμπία) ολόκληρο το αρχείο Κακουλίδη, υποστηρίζει σχετικά με την επιστολή αυτή:
α) ότι ο Παπουνζάλοβ στην επιστολή του προς τον Κακουλίδη στο Λονδίνο "κατά λάθος έγραψε 1819 αντί 1820" χωρίς να καθορίζει από ποιό γεγονός είναι τούτο "φανερό".
Η άποψη αυτή είναι αυθαίρετη. Ένα τέτοιο λάθος θα ήταν και είναι σύνηθες τον πρώτο ή το πολύ τον δεύτερο μήνα του χρόνου και όχι μεσούντος αυτού. Τα έγγραφα αποτελούν πλήρη απόδειξη μέχρι προσβολής και αποδείξεως της πλαστότητάς τους, ολικής ή μερικής.
Αλλά το αυθαίρετο της απόψεως αυτής προκύπτει και από το εξής γεγονός: Μόλις ο Υψηλάντης ανέλαβε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας (12.4.1820), προσέλαβε σαν γραμματικούς του τον Πέτρο Ηπίτη και τον εξάδελφό του Ιωάννη Μάνο και μαζί με τον Εμμ. Ξάνθο κλείστηκαν στο σπίτι του στην Πετρούπολη επί δίμηνο "εν πάση μυστικότητι" και ασχολήθηκαν "περί των μεγάλων προβλημάτων της Φιλικής Εταιρείας". Στη συνέχεια στις 5 Αυγούστου 1820 ο Υψηλάντης κατέρχεται μαζί με τον Ηπίτη μέσω Μόσχας, Κιέβου και Κισνοβίου στην Οδησσό, όπου και παραμένουν μέχρι και τις 4 Οκτωβρίου 1829, και σίγουρα ο Ηπίτης τον ακολουθεί και στο Ισμαήλι, όπου πραγματοποιήθηκε για πρώτη και τελευταία φορά το μεγάλο συνέδριο των εξεχόντων Φιλικών τον Οκτώβριο του 1820, πολύ πιθανόν δε και στο Ιάσιο, όπου από τις αρχές Φεβρουαρίου του 1821 άρχισε η στρατολογία με την αθρόα προσέλευση των εθελοντών. Πώς λοιπόν βρίσκεται ο Ηπίτης τον Αύγουστο του 1820 στο Λονδίνο;
β) ότι "Συγκεκριμένα ο Κακουλίδης κατηχήθηκε στην πόλη Κισνόβι της Βεσσαραβίας" επικαλούμενος τον Σακελλαρίου. Ο Σακελλαρίου όμως στη σελ. 43 αναφέρει τα ονόματα των Εφόρων της Φιλικής Εταιρείας στο Κισνόβιο που καμμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με τον Κακουλίδη. Φαίνεται ότι διέλαθε της προσοχής του το γράμμα καθιερώσεως (εφοδιαστικό), το οποίο βρίσκεται στο αρχείο Κακουλίδη και μνημονεύεται από τον ίδιο. Από αυτό το γράμμα προκύπτει ότι ο Κακουλίδης μυήθηκε ως ιερέας την 29η Ιουλίου 1820 "εν Κιοβίο". Πρόκειται άραγε περί τοπικού και χρονολογικού μπερδέματος;
γ) ότι αφού ο Ηπίτης πήρε το συστατικό γράμμα του Παουνζάλοβ πήγε το 1820 στο Λονδίνο, όπου τον υποδέχθηκε ο Κακουλίδης διότι "είχε σταλη στις πρωτεύουσες και στις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας για να διαφωτίση την κοινή γνώμη της Ευρώπης και να προκαλέση την ηθική και υλική συμπαράστασή της στον ελληνικό αγώνα" επικαλούμενος για την άποψή του αυτή τον Ι. Φιλήμονα (τ. Β, σελ. 93-96 και 295-297).
Ο Φιλήμων όμως στη μεν σελίδα 93 γράφει ότι "επί της εποχής ταύτης - δηλαδή κατά Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 1821 - αναγκαίαν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έκρινε την εις Γερμανίαν και Γαλλίαν αποστολήν του Ηπίτου, ως πολυγλώσσου και επιτηδείου, τότον δε ο Δημήτριος Υψηλάντης ως επίτροπος του αδελφού αυτού αρχιστρατήγου εφοδίασε κατόπιν ήτοι την 1η Απριλίου 1821 εκ της Οδησσού δια του ανήκοντος διορισμού και συνόδευσε δια συστατικών γραμμάτων προς τε τους Φιλέλληνας Γερμανούς και Γάλλους και προς τους εν Ευρώπη ομογενείς" και στις επόμενες δύο περιγράφει τα της αποστολής του Ηπίτη, στις σελίδες δε 295-297 παραθέτει τα κείμενα του διορισμού του Ηπίτη και των συστατικών γραμμάτων που παραδόθηκαν σε αυτόν από τον Δημ. Υψηλάντη. Τα έγγραφα αυτά εκδόθηκαν όλα στην Οδησσό με ημερομηνία 1η Απριλίου 1821, οπότε και αρχίζει η αποστολή του Ηπίτη. Μήπως και ο Δημ. Υψηλάντης "κατά λάθος έγραψε" 1821 αντί 1820; Απίθανη περίπτωση.
Από τις επισημάνσεις αυτές βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι εάν ο Ηπίτης πήγε στο Λονδίνο, πήγε το 1819 και το 1821, μετά την κήρυξη της επαναστάσεως, και όχι το 1820 όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Α. Βακαλόπουλος.
Στις 17 Μαΐου 1820 ο Κακουλίδης βρίσκεται στη Βίλνι της Ρωσίας και υποβάλλει προς τον Τσάρο Αλέξανδρο Α΄ (1777-1825) δια του Καποδίστρια αγνώστου περιεχομένου επιστολή-αναφορά που την συνοδεύει με ένα όστρακο, προφανώς σαν αυτό που χρησιμοποιούσαν οι πειρατές, συμβολικό δώρο του προς αυτόν.
Ο Καποδίστριας έθεσε αυτά υπόψη του Τσάρου και στις 10 Ιουνίου 1820 παραγγέλει στον σύμβουλό του Σιβέριν να επιστρέψει το όστρακο στον στρατηγό Ρίμσκι Κόρσακοβ για την επίδοσή του στον Κακουλίδη, με την παρατήρηση ότι "η προσφορά αυτή δεν μπορεί να γίνει δεκτή από τον Τσάρο Αυτοκράτορα". Η εντολή, χωρίς να μνημονεύει κάτι το σχετικό με την επιστολή-αναφορά και το περιεχόμενό της, εκτελείται τον Ιούλιο του 1820. Τι μπορεί άραγε να ζητούσε από τον Τσάρο ο Κακουλίδης;
Τον Ιούλιο του 1820 που υποτίθεται ότι ο Κακουλίδης βρισκόταν στο Λονδίνο, όπως υποστηρίζεται από τον Βακαλόπουλο, για να υποδεχθεί τον Π. Ηπίτη, ο Κακουλίδης βρίσκεται στην ελληνοκρατούμενη πόλη Νιέζιν όπου απολάμβανε ειδικά προνόμια και υποβάλλει στον ίδιο Τσάρο αίτηση αποκτήσεως ρωσικής υπηκοότητας, εγγραφής του στην Ελληνική Κοινότητα του Νιέζιν και εκδόσεως ρωσικού διαβατηρίου ετήσιας ισχύος, πρόδηλα και αναμφισβήτητα για να έχει ελεύθερη διάβαση στις διάφορες πόλεις της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
...............................................................................
Την εποχή αυτή και συγκεκριμένα στις 29 Ιουλίου 1820 ο Κακουλίδης βρίσκεται στο Κίεβο και εδώ καθιερώνεται ιερέας των Φιλικών από τον Αριστείδη Παπά στον οποίο, σε επόμενη συνάντησή τους στην Βαρσοβία, φαίνεται ότι ανακοινώνει την επικείμενη συνάντησή του με τον φίλο και συνεργάτη του στην Πετρούπολη Αναστάσιο Παπουνζάλοβ και του επιδεικνύει και την επιστολή με την οποία του συνιστούσε να φιλοξενήσει τον Ηπίτη. Έτσι δικαιολογείται η επί του σώματος της επιστολής αυτής καταχώρηση του Παπά, από 31 Αυγούστου 1820 και η πρόσκλησή του στον Όλυμπο, όπου θα εκπληρώσει "την οφειλομένην... φιλοφρόνησιν και περιποίησιν, καθώς η Πατρίς θέλει και ο ζήλος υπαγορεύει". Η πρόσκληση αυτή πρέπει να απευθύνεται στους Κακουλίδη και Παπάζογλου και πολύ πιθανόν σε κάθε μυούμενο, από τον Κακουλίδη, Φιλικό.
Συνεχίζεται...
[Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των κειμένων αρκεί να αναγράφεται η πηγή]
* Η φωτογραφία από το αρχείο του δισέγγονού του Αριστοτέλη Κακουλίδη του Αγαμέμνονος
(Ποντιακό Βήμα, τ.65 Ιαν.-Φεβρ.-Μαρ.2001 - Ο ΑΠΟ ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΦΙΛΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ - ιστορική έρευνα Νικ. Νικολαΐδη)
Δεν είναι γνωστός ο σκοπός μεταβάσεως του Ηπίτη στο Λονδίνο. Αν συνδυάσει όμως κανείς το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων επιστολών του Παπουνζάλοβ προς τον Κακουλίδη και την μνεία στη δεύτερη από αυτές του ονόματος του Αλ Υψηλάντη, μπορεί με βεβαιότητα να υποστηρίξει ότι η μετάβαση του Ηπίτη στο Λονδίνο, είχε συνωμοτικούς σκοπούς, γνωστούς οπωσδήποτε και στον Υψηλάντη. Δε είναι επίσης γνωστός ο ακριβής χρόνος μεταβάσεως και παραμονής του Ηπίτη στο Λονδίνο. Από το γεγονός ότι η επιστολή αυτή βρέθηκε στην κατοχή του Κακουλίδη συμπεραίνεται ότι ο Ηπίτης πράγματι πήγε το 1819 και φιλοξενήθιηκε από αυτόν στο Λονδίνο. Όπως ήταν επόμενο, ο Κακουλίδης πήρε και κράτησε την επιστολή αφού προοριζόταν γι' αυτόν, όπως θα έκανε ο οιοσδήποτε.
α) ότι ο Παπουνζάλοβ στην επιστολή του προς τον Κακουλίδη στο Λονδίνο "κατά λάθος έγραψε 1819 αντί 1820" χωρίς να καθορίζει από ποιό γεγονός είναι τούτο "φανερό".
Η άποψη αυτή είναι αυθαίρετη. Ένα τέτοιο λάθος θα ήταν και είναι σύνηθες τον πρώτο ή το πολύ τον δεύτερο μήνα του χρόνου και όχι μεσούντος αυτού. Τα έγγραφα αποτελούν πλήρη απόδειξη μέχρι προσβολής και αποδείξεως της πλαστότητάς τους, ολικής ή μερικής.
Αλλά το αυθαίρετο της απόψεως αυτής προκύπτει και από το εξής γεγονός: Μόλις ο Υψηλάντης ανέλαβε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας (12.4.1820), προσέλαβε σαν γραμματικούς του τον Πέτρο Ηπίτη και τον εξάδελφό του Ιωάννη Μάνο και μαζί με τον Εμμ. Ξάνθο κλείστηκαν στο σπίτι του στην Πετρούπολη επί δίμηνο "εν πάση μυστικότητι" και ασχολήθηκαν "περί των μεγάλων προβλημάτων της Φιλικής Εταιρείας". Στη συνέχεια στις 5 Αυγούστου 1820 ο Υψηλάντης κατέρχεται μαζί με τον Ηπίτη μέσω Μόσχας, Κιέβου και Κισνοβίου στην Οδησσό, όπου και παραμένουν μέχρι και τις 4 Οκτωβρίου 1829, και σίγουρα ο Ηπίτης τον ακολουθεί και στο Ισμαήλι, όπου πραγματοποιήθηκε για πρώτη και τελευταία φορά το μεγάλο συνέδριο των εξεχόντων Φιλικών τον Οκτώβριο του 1820, πολύ πιθανόν δε και στο Ιάσιο, όπου από τις αρχές Φεβρουαρίου του 1821 άρχισε η στρατολογία με την αθρόα προσέλευση των εθελοντών. Πώς λοιπόν βρίσκεται ο Ηπίτης τον Αύγουστο του 1820 στο Λονδίνο;
β) ότι "Συγκεκριμένα ο Κακουλίδης κατηχήθηκε στην πόλη Κισνόβι της Βεσσαραβίας" επικαλούμενος τον Σακελλαρίου. Ο Σακελλαρίου όμως στη σελ. 43 αναφέρει τα ονόματα των Εφόρων της Φιλικής Εταιρείας στο Κισνόβιο που καμμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με τον Κακουλίδη. Φαίνεται ότι διέλαθε της προσοχής του το γράμμα καθιερώσεως (εφοδιαστικό), το οποίο βρίσκεται στο αρχείο Κακουλίδη και μνημονεύεται από τον ίδιο. Από αυτό το γράμμα προκύπτει ότι ο Κακουλίδης μυήθηκε ως ιερέας την 29η Ιουλίου 1820 "εν Κιοβίο". Πρόκειται άραγε περί τοπικού και χρονολογικού μπερδέματος;
γ) ότι αφού ο Ηπίτης πήρε το συστατικό γράμμα του Παουνζάλοβ πήγε το 1820 στο Λονδίνο, όπου τον υποδέχθηκε ο Κακουλίδης διότι "είχε σταλη στις πρωτεύουσες και στις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Αγγλίας για να διαφωτίση την κοινή γνώμη της Ευρώπης και να προκαλέση την ηθική και υλική συμπαράστασή της στον ελληνικό αγώνα" επικαλούμενος για την άποψή του αυτή τον Ι. Φιλήμονα (τ. Β, σελ. 93-96 και 295-297).
Ο Φιλήμων όμως στη μεν σελίδα 93 γράφει ότι "επί της εποχής ταύτης - δηλαδή κατά Φεβρουάριο ή Μάρτιο του 1821 - αναγκαίαν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης έκρινε την εις Γερμανίαν και Γαλλίαν αποστολήν του Ηπίτου, ως πολυγλώσσου και επιτηδείου, τότον δε ο Δημήτριος Υψηλάντης ως επίτροπος του αδελφού αυτού αρχιστρατήγου εφοδίασε κατόπιν ήτοι την 1η Απριλίου 1821 εκ της Οδησσού δια του ανήκοντος διορισμού και συνόδευσε δια συστατικών γραμμάτων προς τε τους Φιλέλληνας Γερμανούς και Γάλλους και προς τους εν Ευρώπη ομογενείς" και στις επόμενες δύο περιγράφει τα της αποστολής του Ηπίτη, στις σελίδες δε 295-297 παραθέτει τα κείμενα του διορισμού του Ηπίτη και των συστατικών γραμμάτων που παραδόθηκαν σε αυτόν από τον Δημ. Υψηλάντη. Τα έγγραφα αυτά εκδόθηκαν όλα στην Οδησσό με ημερομηνία 1η Απριλίου 1821, οπότε και αρχίζει η αποστολή του Ηπίτη. Μήπως και ο Δημ. Υψηλάντης "κατά λάθος έγραψε" 1821 αντί 1820; Απίθανη περίπτωση.
Από τις επισημάνσεις αυτές βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι εάν ο Ηπίτης πήγε στο Λονδίνο, πήγε το 1819 και το 1821, μετά την κήρυξη της επαναστάσεως, και όχι το 1820 όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Α. Βακαλόπουλος.
Στις 17 Μαΐου 1820 ο Κακουλίδης βρίσκεται στη Βίλνι της Ρωσίας και υποβάλλει προς τον Τσάρο Αλέξανδρο Α΄ (1777-1825) δια του Καποδίστρια αγνώστου περιεχομένου επιστολή-αναφορά που την συνοδεύει με ένα όστρακο, προφανώς σαν αυτό που χρησιμοποιούσαν οι πειρατές, συμβολικό δώρο του προς αυτόν.
Ο Καποδίστριας έθεσε αυτά υπόψη του Τσάρου και στις 10 Ιουνίου 1820 παραγγέλει στον σύμβουλό του Σιβέριν να επιστρέψει το όστρακο στον στρατηγό Ρίμσκι Κόρσακοβ για την επίδοσή του στον Κακουλίδη, με την παρατήρηση ότι "η προσφορά αυτή δεν μπορεί να γίνει δεκτή από τον Τσάρο Αυτοκράτορα". Η εντολή, χωρίς να μνημονεύει κάτι το σχετικό με την επιστολή-αναφορά και το περιεχόμενό της, εκτελείται τον Ιούλιο του 1820. Τι μπορεί άραγε να ζητούσε από τον Τσάρο ο Κακουλίδης;
Τον Ιούλιο του 1820 που υποτίθεται ότι ο Κακουλίδης βρισκόταν στο Λονδίνο, όπως υποστηρίζεται από τον Βακαλόπουλο, για να υποδεχθεί τον Π. Ηπίτη, ο Κακουλίδης βρίσκεται στην ελληνοκρατούμενη πόλη Νιέζιν όπου απολάμβανε ειδικά προνόμια και υποβάλλει στον ίδιο Τσάρο αίτηση αποκτήσεως ρωσικής υπηκοότητας, εγγραφής του στην Ελληνική Κοινότητα του Νιέζιν και εκδόσεως ρωσικού διαβατηρίου ετήσιας ισχύος, πρόδηλα και αναμφισβήτητα για να έχει ελεύθερη διάβαση στις διάφορες πόλεις της Ρωσικής Αυτοκρατορίας.
...............................................................................
Την εποχή αυτή και συγκεκριμένα στις 29 Ιουλίου 1820 ο Κακουλίδης βρίσκεται στο Κίεβο και εδώ καθιερώνεται ιερέας των Φιλικών από τον Αριστείδη Παπά στον οποίο, σε επόμενη συνάντησή τους στην Βαρσοβία, φαίνεται ότι ανακοινώνει την επικείμενη συνάντησή του με τον φίλο και συνεργάτη του στην Πετρούπολη Αναστάσιο Παπουνζάλοβ και του επιδεικνύει και την επιστολή με την οποία του συνιστούσε να φιλοξενήσει τον Ηπίτη. Έτσι δικαιολογείται η επί του σώματος της επιστολής αυτής καταχώρηση του Παπά, από 31 Αυγούστου 1820 και η πρόσκλησή του στον Όλυμπο, όπου θα εκπληρώσει "την οφειλομένην... φιλοφρόνησιν και περιποίησιν, καθώς η Πατρίς θέλει και ο ζήλος υπαγορεύει". Η πρόσκληση αυτή πρέπει να απευθύνεται στους Κακουλίδη και Παπάζογλου και πολύ πιθανόν σε κάθε μυούμενο, από τον Κακουλίδη, Φιλικό.
Συνεχίζεται...
[Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των κειμένων αρκεί να αναγράφεται η πηγή]
* Η φωτογραφία από το αρχείο του δισέγγονού του Αριστοτέλη Κακουλίδη του Αγαμέμνονος
(Ποντιακό Βήμα, τ.65 Ιαν.-Φεβρ.-Μαρ.2001 - Ο ΑΠΟ ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΦΙΛΙΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ - ιστορική έρευνα Νικ. Νικολαΐδη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου