Η ιστορία της Θεσσαλονίκης
Αφ' ότου ιδρύθηκε από τον Κάσσαδρο το 315 π.Χ. η Θεσσαλονίκη, έως και σ' αυτή την υποδούλωσή της το 2ο π.Χ. αι. στους Ρωμαίους, δεν έχει ιστορία πλούσια σε γεγονότα. Το μόνο σχεδόν που γνωρίζουμε για την εποχή εκείνη είναι ότι ήταν "πόλις ακμάζουσα και λιμήν μέγας". Μολονότι η διοικητική πρωτεύουσα βρισκόταν πάντα στην Πέλλα (1), της οποίας η Θεσσαλονίκη ήταν το επίνειο, η τελευταία είχε αναδειχτεί στην πραγματική "οικονομική πρωτεύουσα" της Μακεδονίας.
Αλλά το 168 π.Χ. κυρίευσε την πόλη ο τρομερός και αμείλικτος στρατηγός της Ρώμης Αιμίλιος Παύλος, ο αφανιστής της Βαλκανικής, ο ίδιος εκείνος που κυριολεκτικά ξεθεμέλιωσε την Ήπειρο. Τη λεηλάτησε εξουθενωτικά, κατόπιν όμως την έκανε πρωτεύουσα επαρχίας. Αργότερα οι Ρωμαίοι την τιτλοφόρησαν "τετράκις νεωκόρον", πόλη δηλαδή της λατρείας αυτοκρατόρων της Ρώμης, και την έκαναν πρωτεύουσα ολόκληρης της Μακεδονίας. Είχε τότε 200.000 κατοίκους. Και ήταν μετά τη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια, το σπουδαιότερο κέντρο του αρχαίου κόσμου. Αλλά κατέστη έπειτα και έδρα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων του ανατολικού τμήματος της Αυτοκρατορίας.
Πάντως, τόσο ο Γαλέριος (293 - 305) όσο και ο Μέγας Κωνσταντίνος, πριν βέβαια ο τελευταίος εγκατασταθή στην Κωνσταντινούπολη, χρησιμοποιούσαν ως πρωτεύουσα της επικρατείας των τη Θεσσαλονίκη. Και είναι φυσικό να παραδεχθούμε ότι, αν δεν θα είχε εκλεγή το Βυζάντιο, η Θεσσαλονίκη θα ήταν η πιθανή πρωτεύουσα της μετέπειτα Ελληνικής Αυτοκρατορίας.
Η σφαγή του Ιπποδρόμου
Τη Θεσσαλονίκη είχε σα δεύτερη πρωτεύουσά του και ο Θεοδόσιος ο Μέγας (377 - 395) που όταν προσεβλήθη από σοβαρή ασθένεια βαπτίστηκε χριστιανός το 380. Δέκα χρόνια όμως αργότερα, όταν σημειώθηκε μια εξέγερση των κατοίκων της, δεν δίστασε να πνίξη την ίδια πόλη στο αίμα. Πραγματικά, την άνοιξη του 390, και ενώ ο Θεοδόσιος βρισκόταν στην Ιταλία, ο Βουτέριχος, στρατιωτικός διοικητής της πόλεως της Θεσσαλονίκης και όλου του Ιλλυρικού (όπως λεγόταν τότε η Βαλκανική χερσόνησος), προχώρησε σε μιαν απερίσκεπτη απόφαση. Διέταξε τη σύλληψη ενός ηνιόχου που ήταν εξαιρετικά δημοφιλής (2).
Ο λαός τότε εξεγέρθηκε, απελευθέρωσε τον ηνίοχο και εφόνευσε όχι μόνο τον στρατιωτικό διοικητή αλλά και πολλούς άνδρες της φρουράς. Ο Θεοδόσιος από την Ιταλία διέταξε τότε να γίνη παραδειγματική και συνεπώς σκληρότατη η τιμωρία της πόλεως. Οι κάτοικοι, σύμφωνα με κάποιο επινοημένο πρόσχημα, υποχρεώθηκαν να συγκεντρωθούν στον Ιππόδρομο. Και εκεί τους επετέθη η φρουρά, η οποία κατέσφαξε χιλιάδες άτομα, ανεξάρτητα ηλικίας και φύλου. Η απήχηση της σφαγής εκείνης υπήρξε τόσο τρομερή, ώστε, όταν τον ίδιο χρόνο ο Θεοδόσιος μπήκε στα Μεδιόλανα (Μιλάνο), ο επίσκοπος Αμβρόσιος του απαγόρευσε να πλησιάσει την Αγία Τράπεζα.
Με τον Θεοδόσιο λήγει η ρωμαϊκή περίοδος της Θεσσαλονίκης και αρχίζει η βυζαντινή της, που έμελε να διαρκέση χίλια περίπου χρόνια. Υπό το νέο καθεστώς η πόλη γνώρισε τεράστια ακμή, έγινε μετά την Κωνσταντινούπολη το σπουδαιότερο κέντρο της Αυτοκρατορίας, αλλά και πέρασε από τρομερές περιπέτειες. Αποτελούσε τον μόνιμο στόχο των βαρβάρων, ιδίως των Σλάβων, των "Σκλαβήνων" όπως τους αποκαλούσαν τότε οι Θεσσαλονικείς. Εισέβαλλαν τότε συστηματικά οι Σλάβοι στην χερσόνησο του Αίμου. Πολιόρκησαν πέντε φορές την μακεδονική πρωτεύουσα, που την προστάτευαν ισχυρότατα τείχη και η αποφασιστικότητα των κατοίκων, αλλά απέτυχαν όλες τις φορές.
https://www.youtube.com/watch?v=zQfgzExwC1Y (Γαλεριανό συγκρότημα. Μια εικονική περιήγηση)
(1) Η πόλη ιδρύθηκε από τον Αρχέλαο Α' (413-399 π.Χ.) ή από τον Αμύντα Γ' για να γίνει η νέα πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους αντί των Αιγών (Βεργίνα). Η Πέλλα παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι την κατάλυση του Μακεδονικού κράτους από τους Ρωμαίους, οι οποίοι την λεηλάτησαν και μετέφεραν τους θησαυρούς της στη Ρώμη. Αργότερα η πόλη καταστράφηκε από σεισμό και στη συνέχεια ανοικοδομήθηκε. Περί το 180 μΧ ο Λουκιανός μας πληροφορεί ότι «είναι πια ασήμαντη και με λιγοστούς κατοίκους». Η παλαιότερη αναφορά που έχουμε για την Πέλλα είναι από τον Ηρόδοτο κατά την περιγραφή της εκστρατείας των Περσών και από το Θουκυδίδη κατά την περιγραφή της Μακεδονικής επέκτασης και του πολέμου κατά του Σιτάλκη, βασιλιά των Θρακών. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, στην αρχή του 4ου αιώνα π.Χ. ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας. Η πόλη προσέλκυσε φημισμένους καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο ζωγράφος Ζεύξις, ο ποιητής Τιμόθεος ο Μιλήσιος και ο Ευριπίδης, ο οποίος και πέθανε εκεί γράφοντας την τραγωδία Αρχέλαος.
Κατά την περίοδο του Αντίγονου Γονατά η πόλη έφτασε στη ακμή της (σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα) και έπεσε σε παρακμή για άγνωστους λόγους (μάλλον λόγω σεισμού) προς το τέλος του 1ου αιώνα π.Χ..
Είναι κτισμένη επάνω σε λόφο σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από την οδική αρτηρία Θεσσαλονίκης – Έδεσσας και τον αρχαιολογικό χώρο και 7 χλμ από τα Γιαννιτσά. Νοτίως του δρόμου βρίσκεται ο εύφορος κάμπος που προέκυψε από την αποξήρανση της Λουδίας λίμνης ή λίμνης των Γιαννιτσών από την Αμερικανική εταιρεία Foundation μεταξύ των ετών 1927-1937.
Η Πέλλα σήμερα έχει έκταση περίπου 3 τ. χμ. και πληθυσμό 2450 κατοίκους. Στη διάρκεια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η ονομασία της είχε αλλάξει σε «Άγιοι Απόστολοι» και ήταν γνωστό ως Ποστόλ. Το 1936 ξαναπήρε την αρχική της ονομασία.
(2) Στην "Ιστορία του Ελληνικού έθνους" της "Εκδοτικής Αθηνών" αναφέρεται πως: «Την άνοιξη του 390 ο Θεοδόσιος δημοσίευσε ένα νόμο που τιμωρούσε με θάνατο την ομοφυλοφιλία. Βασιζόμενος στο κείμενο αυτό ο Βουθέριχος ....φυλάκισε έναν δημοφιλή ηνίοχο. Οργισμένος ο όχλος....κατακρεούργησε τον στρατηγό.
Ο θυμός που κατέλαβε τον Θεοδόσιο ...ήταν τρομερός....και διέταξε να περικυκλώσει ο στρατός τον ιππόδρομο ...και να σφάξει όλους τους θεατές. Για την διαταγή μετανόησε, αλλά η ανάκλησή της έφτασε στη Θεσσαλονίκη αφού είχαν σφαγεί 7.000 πολίτες».
Και βέβαια στον Ιππόδρομο πήγαιναν πολλοί Χριστιανοί, και είναι σίγουρο ότι εκεί σφαγιάσθηκαν και αυτοί. Δεν ήταν λοιπόν θρησκευτικός διωγμός, αλλά πολιτικός. Ήταν μια εποχή που η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία προσπαθούσε να έχει συμμάχους τους Γότθους και κάποια άλλα Γερμανικά φύλα, για να την προστατεύουν στη Δύση από επιδρομές ομοφύλων τους. Και η δολοφονία των Γερμανών αξιωματικών διετάρασσε αυτές τις σχέσεις. Ο Θεοδόσιος λοιπόν, θέλησε αφ' ενός να δείξει την ισχύ του, ώστε να γίνονται σεβαστοί οι νόμοι του, αφ' ετέρου να δείξει στους συμμάχους του Γότθους ότι οι δολοφονίες τών αξιωματικών τους τιμωρήθηκαν, κάτι που θα διατηρούσε τη συμμαχία και τη σταθερότητα τής Δυτικής αυτοκρατορίας. Καμία σχέση με διωγμούς! Καθαρά πολιτικοί λόγοι τον ώθησαν σε αυτή τη δολοφονία.
Α' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html
Β' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_6.html
Γ' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_7.html
Παγκόσμιος Λαογρ. και Γεωγρ. Εγκυκλ. ΕΛΛΑΣ - Α' τ., εκδ. Χ. Γιοβάνης 1969
http://antiparakmi.blogspot.com
Αφ' ότου ιδρύθηκε από τον Κάσσαδρο το 315 π.Χ. η Θεσσαλονίκη, έως και σ' αυτή την υποδούλωσή της το 2ο π.Χ. αι. στους Ρωμαίους, δεν έχει ιστορία πλούσια σε γεγονότα. Το μόνο σχεδόν που γνωρίζουμε για την εποχή εκείνη είναι ότι ήταν "πόλις ακμάζουσα και λιμήν μέγας". Μολονότι η διοικητική πρωτεύουσα βρισκόταν πάντα στην Πέλλα (1), της οποίας η Θεσσαλονίκη ήταν το επίνειο, η τελευταία είχε αναδειχτεί στην πραγματική "οικονομική πρωτεύουσα" της Μακεδονίας.
σκίτσο της Αρχαίας Πέλλας
Αλλά το 168 π.Χ. κυρίευσε την πόλη ο τρομερός και αμείλικτος στρατηγός της Ρώμης Αιμίλιος Παύλος, ο αφανιστής της Βαλκανικής, ο ίδιος εκείνος που κυριολεκτικά ξεθεμέλιωσε την Ήπειρο. Τη λεηλάτησε εξουθενωτικά, κατόπιν όμως την έκανε πρωτεύουσα επαρχίας. Αργότερα οι Ρωμαίοι την τιτλοφόρησαν "τετράκις νεωκόρον", πόλη δηλαδή της λατρείας αυτοκρατόρων της Ρώμης, και την έκαναν πρωτεύουσα ολόκληρης της Μακεδονίας. Είχε τότε 200.000 κατοίκους. Και ήταν μετά τη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια, το σπουδαιότερο κέντρο του αρχαίου κόσμου. Αλλά κατέστη έπειτα και έδρα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων του ανατολικού τμήματος της Αυτοκρατορίας.
Πάντως, τόσο ο Γαλέριος (293 - 305) όσο και ο Μέγας Κωνσταντίνος, πριν βέβαια ο τελευταίος εγκατασταθή στην Κωνσταντινούπολη, χρησιμοποιούσαν ως πρωτεύουσα της επικρατείας των τη Θεσσαλονίκη. Και είναι φυσικό να παραδεχθούμε ότι, αν δεν θα είχε εκλεγή το Βυζάντιο, η Θεσσαλονίκη θα ήταν η πιθανή πρωτεύουσα της μετέπειτα Ελληνικής Αυτοκρατορίας.
Η σφαγή του Ιπποδρόμου
Τη Θεσσαλονίκη είχε σα δεύτερη πρωτεύουσά του και ο Θεοδόσιος ο Μέγας (377 - 395) που όταν προσεβλήθη από σοβαρή ασθένεια βαπτίστηκε χριστιανός το 380. Δέκα χρόνια όμως αργότερα, όταν σημειώθηκε μια εξέγερση των κατοίκων της, δεν δίστασε να πνίξη την ίδια πόλη στο αίμα. Πραγματικά, την άνοιξη του 390, και ενώ ο Θεοδόσιος βρισκόταν στην Ιταλία, ο Βουτέριχος, στρατιωτικός διοικητής της πόλεως της Θεσσαλονίκης και όλου του Ιλλυρικού (όπως λεγόταν τότε η Βαλκανική χερσόνησος), προχώρησε σε μιαν απερίσκεπτη απόφαση. Διέταξε τη σύλληψη ενός ηνιόχου που ήταν εξαιρετικά δημοφιλής (2).
Ο λαός τότε εξεγέρθηκε, απελευθέρωσε τον ηνίοχο και εφόνευσε όχι μόνο τον στρατιωτικό διοικητή αλλά και πολλούς άνδρες της φρουράς. Ο Θεοδόσιος από την Ιταλία διέταξε τότε να γίνη παραδειγματική και συνεπώς σκληρότατη η τιμωρία της πόλεως. Οι κάτοικοι, σύμφωνα με κάποιο επινοημένο πρόσχημα, υποχρεώθηκαν να συγκεντρωθούν στον Ιππόδρομο. Και εκεί τους επετέθη η φρουρά, η οποία κατέσφαξε χιλιάδες άτομα, ανεξάρτητα ηλικίας και φύλου. Η απήχηση της σφαγής εκείνης υπήρξε τόσο τρομερή, ώστε, όταν τον ίδιο χρόνο ο Θεοδόσιος μπήκε στα Μεδιόλανα (Μιλάνο), ο επίσκοπος Αμβρόσιος του απαγόρευσε να πλησιάσει την Αγία Τράπεζα.
Με τον Θεοδόσιο λήγει η ρωμαϊκή περίοδος της Θεσσαλονίκης και αρχίζει η βυζαντινή της, που έμελε να διαρκέση χίλια περίπου χρόνια. Υπό το νέο καθεστώς η πόλη γνώρισε τεράστια ακμή, έγινε μετά την Κωνσταντινούπολη το σπουδαιότερο κέντρο της Αυτοκρατορίας, αλλά και πέρασε από τρομερές περιπέτειες. Αποτελούσε τον μόνιμο στόχο των βαρβάρων, ιδίως των Σλάβων, των "Σκλαβήνων" όπως τους αποκαλούσαν τότε οι Θεσσαλονικείς. Εισέβαλλαν τότε συστηματικά οι Σλάβοι στην χερσόνησο του Αίμου. Πολιόρκησαν πέντε φορές την μακεδονική πρωτεύουσα, που την προστάτευαν ισχυρότατα τείχη και η αποφασιστικότητα των κατοίκων, αλλά απέτυχαν όλες τις φορές.
το κέντρο της Θεσσαλονίκης κατά την ρωμαϊκή εποχή
https://www.youtube.com/watch?v=zQfgzExwC1Y (Γαλεριανό συγκρότημα. Μια εικονική περιήγηση)
(1) Η πόλη ιδρύθηκε από τον Αρχέλαο Α' (413-399 π.Χ.) ή από τον Αμύντα Γ' για να γίνει η νέα πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους αντί των Αιγών (Βεργίνα). Η Πέλλα παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι την κατάλυση του Μακεδονικού κράτους από τους Ρωμαίους, οι οποίοι την λεηλάτησαν και μετέφεραν τους θησαυρούς της στη Ρώμη. Αργότερα η πόλη καταστράφηκε από σεισμό και στη συνέχεια ανοικοδομήθηκε. Περί το 180 μΧ ο Λουκιανός μας πληροφορεί ότι «είναι πια ασήμαντη και με λιγοστούς κατοίκους». Η παλαιότερη αναφορά που έχουμε για την Πέλλα είναι από τον Ηρόδοτο κατά την περιγραφή της εκστρατείας των Περσών και από το Θουκυδίδη κατά την περιγραφή της Μακεδονικής επέκτασης και του πολέμου κατά του Σιτάλκη, βασιλιά των Θρακών. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, στην αρχή του 4ου αιώνα π.Χ. ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Μακεδονίας. Η πόλη προσέλκυσε φημισμένους καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο ζωγράφος Ζεύξις, ο ποιητής Τιμόθεος ο Μιλήσιος και ο Ευριπίδης, ο οποίος και πέθανε εκεί γράφοντας την τραγωδία Αρχέλαος.
Κατά την περίοδο του Αντίγονου Γονατά η πόλη έφτασε στη ακμή της (σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα) και έπεσε σε παρακμή για άγνωστους λόγους (μάλλον λόγω σεισμού) προς το τέλος του 1ου αιώνα π.Χ..
Είναι κτισμένη επάνω σε λόφο σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από την οδική αρτηρία Θεσσαλονίκης – Έδεσσας και τον αρχαιολογικό χώρο και 7 χλμ από τα Γιαννιτσά. Νοτίως του δρόμου βρίσκεται ο εύφορος κάμπος που προέκυψε από την αποξήρανση της Λουδίας λίμνης ή λίμνης των Γιαννιτσών από την Αμερικανική εταιρεία Foundation μεταξύ των ετών 1927-1937.
Η Πέλλα σήμερα έχει έκταση περίπου 3 τ. χμ. και πληθυσμό 2450 κατοίκους. Στη διάρκεια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η ονομασία της είχε αλλάξει σε «Άγιοι Απόστολοι» και ήταν γνωστό ως Ποστόλ. Το 1936 ξαναπήρε την αρχική της ονομασία.
(2) Στην "Ιστορία του Ελληνικού έθνους" της "Εκδοτικής Αθηνών" αναφέρεται πως: «Την άνοιξη του 390 ο Θεοδόσιος δημοσίευσε ένα νόμο που τιμωρούσε με θάνατο την ομοφυλοφιλία. Βασιζόμενος στο κείμενο αυτό ο Βουθέριχος ....φυλάκισε έναν δημοφιλή ηνίοχο. Οργισμένος ο όχλος....κατακρεούργησε τον στρατηγό.
Ο θυμός που κατέλαβε τον Θεοδόσιο ...ήταν τρομερός....και διέταξε να περικυκλώσει ο στρατός τον ιππόδρομο ...και να σφάξει όλους τους θεατές. Για την διαταγή μετανόησε, αλλά η ανάκλησή της έφτασε στη Θεσσαλονίκη αφού είχαν σφαγεί 7.000 πολίτες».
Και βέβαια στον Ιππόδρομο πήγαιναν πολλοί Χριστιανοί, και είναι σίγουρο ότι εκεί σφαγιάσθηκαν και αυτοί. Δεν ήταν λοιπόν θρησκευτικός διωγμός, αλλά πολιτικός. Ήταν μια εποχή που η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία προσπαθούσε να έχει συμμάχους τους Γότθους και κάποια άλλα Γερμανικά φύλα, για να την προστατεύουν στη Δύση από επιδρομές ομοφύλων τους. Και η δολοφονία των Γερμανών αξιωματικών διετάρασσε αυτές τις σχέσεις. Ο Θεοδόσιος λοιπόν, θέλησε αφ' ενός να δείξει την ισχύ του, ώστε να γίνονται σεβαστοί οι νόμοι του, αφ' ετέρου να δείξει στους συμμάχους του Γότθους ότι οι δολοφονίες τών αξιωματικών τους τιμωρήθηκαν, κάτι που θα διατηρούσε τη συμμαχία και τη σταθερότητα τής Δυτικής αυτοκρατορίας. Καμία σχέση με διωγμούς! Καθαρά πολιτικοί λόγοι τον ώθησαν σε αυτή τη δολοφονία.
Α' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_5.html
Β' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_6.html
Γ' μέρος Μακεδονία ξακουστή https://eismnimin.blogspot.com/2019/04/blog-post_7.html
Παγκόσμιος Λαογρ. και Γεωγρ. Εγκυκλ. ΕΛΛΑΣ - Α' τ., εκδ. Χ. Γιοβάνης 1969
http://antiparakmi.blogspot.com
https://el.wikipedia.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου